છેલ્લાં ત્રણ વરસમાં કેટલી ફિલ્મો સીધી ઓટીટી પર આવી હશે? આવી ફિલ્મોની સંખ્યા ખાસ્સી છે. એમાંની અનેક એકદમ વાહિયાત હોવા છતાં એમને જોનારાની સંખ્યા લાખો-કરોડોમાં છે. એવા લોકોમાં સામેલ થવાથી બચવું બેહદ અગત્યનું છે

‘સરદાર કા ગ્રાન્ડસન’, ‘કઠહલ’, ‘રૂહી’, ‘વર્જિન ભાનુપ્રિયા’, ‘દુર્ગામતી’, ‘ખાલીપીલી’, ‘સેલ્ફી’, ‘ગેસલાઇટ’, ‘મિસીસ અંડરકવર’, ‘મુંબઈકર’, ‘બ્લડી ડેડી’, ‘ટિકુ વેડ્સ શેરૂ’ અને હા, ‘તરલા’.

શક્ય છે આમાંનાં અમુક નામથી તમારા મનમાં કોઈ ઘંટડી વાગી હશે. શક્ય છેે આ નામોમાં જો બીજાં એક-બે ડઝન નામ ઉમેરવમાં આવે તો ઘંટડી વાગવાની માત્રા હમણાં હશે એના કરતાં ખાસ્સી ઓછી થઈ જશે. એ પણ શક્ય છે કે કોઈક બડભાગી એવા પણ હશે જેમની સાવ એટલે સાવ ઘંટડી વાગી ના હોય અને માથું ખંજવાળતા તેઓ પૂછવા માગતા હશેઃ અરે શું છે આ બધાં નામ?

આ બધાં નામ એવી ફિલ્મોનાં છે જે ક્યારેય મોટા પડદે પહોંચી નથી. આ ફિલ્મો સીધી ઊતરી આવી છે આપણા ડ્રોઇંગ રૂમમાં. આપણા મોબાઇલ પર અને સ્માર્ટ ટીવી પર. ફિલ્મ આમ તો મોટા પડદા માટે જ બને એવું કાયમનું ચલણ રહ્યું છે. 2020થી એ ચલણ બદલાયું. ફિલ્મોનું ડિ-બિગ સ્ક્રીનફાઇઝેશન થયું અને એવી પણ ફિલ્મો બનવા માંડી જે સીધી ઓટીટી પર આવે. ઘણી એવી પણ ખરી જેમને મોટા પડદા માટે બનાવવાની શરૂઆત થઈ પણ છેવટે એમનું પડીકું વીંટીને સીધ્ધો ઘા કરવામાં આવ્યો ઓટીટી તરફ, “લેતા જાવ.”

સીધી ઓટીટી પર આવેલી અમુક ફિલ્મો ખરેખર સારી છે પણ, સરેરાશ જુઓ તો ડાયરેક્ટ ટુ ઓટીટી ફિલ્મોની ગુણવત્તા નબળી રહી છે. એટલે જ વિચાર આવે કે આ ઇન્ડસ્ટ્રીવાળા ભેગા થઈને ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સને નબળી ફિલ્મોનું ડમ્પિંગ ગ્રાઉન્ડ બનાવવાની તજવીજમાં તો નથીને? હદ એ છે કે આમાંની ઘણી ફિલ્મો એ માંધાતાઓની છે જેમના નામ અને કામ પર મુસ્તાકી સાથે ભરોસો કરનારા, એમની ફિલ્મ આવતાવેંત જોવા માટે ઘાંઘા થઈ જનારા લોકોની કમી નથી. એટલે વળી એવો પણ વિચાર આવે કે આ આવડા સમજદાર, અનુભવી, ક્રિએટિવ અને પોતાની ઇમેજ વિશે સતર્ક લોકો પણ કેમ આવું રાયતું ફેલાવી બેસતા હશે?

આ રાયતું ફેલાવા પાછળ કારણો છે. અમુક એવાં જે બોલિવુડિયા દૂષણથી ઓટીટી સુધી પહોંચ્યાં છે. દાખલા તરીકે સેટ-અપ બનાવીને, ચાંદ-તારા દેખાડીને ફટાફટ કંઈક બનાવી નાખવાનું અને એમ કરતા પૈસા લગાડનાર અને દર્શક બેઉને બનાવી નાખવાના. આને સરળ શબ્દોમાં સમજીએ. ફિલ્મી દુનિયામાં એકમેક સાથે પ્રગાઢ સંબંધ ધરાવનારા અને એમાં ફાઇનાન્સર તરીકે નાણાં રોકીને કમાઈ લેવાની જેમને તાલાવેલી હોય એવા, બેઉ પ્રકારના લોકો છે. જે પૈસા લગાડવા ઘાંઘા હોય તેઓ ગ્લેમરની દુનિયાની ઝાકઝમાળથી અંજાયેલા હોય. આવા લોકો નાણાંની કોથળી છુટ્ટી મૂકે કે એમને એકાદ ફિલ્મ પકડાવી દેનારા ઘણા ઊભા થઈ જાય. આવા લોકો માટે ફટાફટ બધું ઊભું કરી નાખવામાં આવે, ફિલ્મ બનાવી નાખવામાં આવે અને પધરાવી દેવામાં આવે. આવું કરવામાં ફિલ્મ સાથે સંકળાયેલા કલાકાર-કસબીઓ બધા કમાણી કરે પણ મરો થાય ફાઇનાન્સરનો. મોટા પડદા માટે પણ આ ચાલાકી અજમાવતા અસંખ્ય ફિલ્મો બનતી રહી છે અને બનતી રહેવાની છે. એ ચાલાકી ઓટીટી પર આવી ચૂકી છે.

ગયા અઠવાડિયે એવા સોશિયલ સ્ટાર્સની આપણે વાત કરી જેઓએ ઓનલાઇન દુનિયામાં આગવું સ્થાન બનાવ્યું છે. એને એવો સરસ પ્રતિસાદ મળ્યો કે થયું આજે ફરી એવા બીજા થોડા સ્ટાર્સની અને ડિજિટલ સ્ટાર કેવી રીતે બનવું એની વાત કરીએ

વાઇરલ થયેલા વિડિયોથી વ્યક્તિનું વિકિપીડિયા પર આવી જાય એ ઘણું કહેવાય. કારણ ઘણા સેલિબ્રિટીઝ છે, જેમાં એક્ટર્સ, લીડર્સ, ક્રિકેટર્સ વગેરે વગેરે પણ સામેલ છે, જેમનું વિકિપીડિયા પેજ નથી. એ બધા વચ્ચે આ ડાન્સિંગ અંકલ એટલે સંજીવ શ્રીવાસ્તવ છે. ભોપાલની એક યુનિવર્સિટીમાં એ પ્રોફેસર છે. ગ્વાલિયરમાં એક લગ્ન હતાં, એમાં સંગીતનો કાર્યક્રમ હતો. સંજીવ અંકલે એમાં એક ડાન્સ કર્યો અને એ કોઈકે મૂક્યો ઇન્ટરનેટ પર. પત્યું, એક વિડિયોથી સંજીવ અંકલ જાણીતા થઈ ગયા. એમના નામે વિકિ પેજ પણ બોલે છે. એ એક વિડિયોની તાકાત એવી કે સંજીવ અંકલ એના લીધે ગોવિંદા (જેના એક ગીત પર એમણે ડાન્સ કર્યો હતો) એ સલમાન ખાન સહિતના સ્ટાર્સને મળી શક્યા અને ટીવી પર પણ ઝળક્યા.

સુરતમાં રહેતો એક ફુટડો યુવાન રોહિત ઝિંઝુરકે છે. એ રિએક્શનબોય તરીકે પણ ઓળખાય છે. એના ઇન્સ્ટાગ્રામ પર અઢી કરોડથી વધુ ફોલોઅર્સ છે. યુટ્યુબ, ટિકટોક વગેરેના ફોલોઅર્સ અલગ. રોહિત ગીતો સહિત વિવિધ પ્રકારના વિડિયો બનાવતો રોહિત સોશિયલ પ્લેટફોર્મ્સથી સરસ આવક રળે છે.  ઓનલાઇન સ્ટાર બન્યા પહેલાં એ કપડાંની દુકાનમાં કામ કરતો હતો. પછી બીજી એક કંપનીમાં કામ કર્યું. સાધારણ પરિવારના આ ટીનએજરને બહુ જલદી એ જાણ થઈ ગઈ હતી કે પૈસા કમાવવા પડશે, બોસ. એ માટે કંઈક હટ કે કરવું પડશે. એમાંથી એણે શરૂ કર્યા ઓનલાઇન અખતરા. એ અખતરા એને ફળ્યા અને સુપર ફળ્યા. આજે એ જાણીતો ઇન્ફ્લુએન્ઝર છે અને આર્થિક રીતે સંપન્ન છે.

સુરતની એક વાત કરીએ. ઇન્ટરનેટ પર ગુજરાતી ઇન્ફ્લુએન્ઝર્સ સર્ચ કરતાં સુરતના ઘણા યુવાનોનાં નામ જડી આવે છે. રિયા ઝા, બાર્બી, સચીન તિવારી, શિવમસિંઘ રાજપુત, વીતરાગ મહેતા, સની પરમાર, મિતેશ, ગોપાલી તિવારી વગેરે એમાં સામેલ છે. અમદાવાદની તુલનામાં કદાચ આ મામલે સુરત આગળ છે. જોકે એમ તો ગુજરાતનાં નાનાં શહેરો અને ગામોમાં પણ ઓનલાઇન પ્રતિભાઓ છે.

ઓનલાઇન નામના કોઈને સાવ અચાનક અને અનાયાસ મળે એ નવી વાત નથી. યાદ કરો પેલું મલયાલમ ગીત, મનિક્યા મલરાયા, જેમાં એક અભિનેત્રી નામે પ્રિયા પ્રકાશ વારિયર હતી. નામ વાંચીને ઘંટડી ના વાગે તો યાદ કરો એ વિડિયો ક્લિપ જેમાં એક ફુટડી કન્યા આંખ મિચકારતી હતી. એનું એ આંખ મિચકારવું આખા ગીત કરતાં વધુ પોપ્યુલર રહ્યું હતું. એ એક દ્રશ્યથી પ્રિયા નેશનલ સ્ટાર બની હતી. મલયાલમ અને તેલુગુ ફિલ્મોની અભિનેત્રી પ્રિયાને જે નામના મળી એની કલ્પના એણે કે પેલું ગીત બનાવનાર કોઈએ કરી જ નહોતી.

ભુવન બદયાકર નામના શિંગ વેચતા બંગાળી માણસનો કિસ્સો પ્રમાણમાં તાજો છે. બાવન વરસનો આ આમ આદમી મૂળે પશ્ચિમ બંગાળના કુરાલજુરી ગામનો સૂકા મેવા વેચનારો એક નાનકડો ફેરિયો. એણે પોતાની શિંગ વેચવા ગીત ગાવાનું શરૂ કર્યું અને થયો જાદુ. કચ્ચા બદામ (એટલે શિંગ) ગીત ઓનલાઇન આવ્યું અને જોતજોતામાં સરહદો વળોટતાં સૌના મોઢે ચડી ગયું. એક ગીતના પ્રતાપે એ સેલિબ્રિટી બન્યો, ટીવી સિરિયલનો અભિનેતા, સિંગર બની ગયો.

2021માં છત્તીસગઢના એક 12 વરસના છોકરા નામે સહદેવ દિરડોએ બચપન કા પ્યાર ગીત પોતાની આગવી અદામાં ગાયું. કારણ હતું સહદેવની ગાવાની આગવી અદા. ગીત વાઇરલ થયું. એવું કે બાદશાહ જેવા ટોચના સિંગરે એના પરથી વિડિયો બનાવ્યો. સહદેવે એવી નામના કમાઈ કે એ ઘણા ટીવી શોઝમાં પણ ઝળક્યો છે.

સવાલ એ થાય કે આવી નામના, આવો પૈસો, આવો સર્જનાત્મક આનંદ અંકે કરવા કોઈ માસ્ટર કી હોઈ શકે ખરી? જવાબ છે હા અને ના. હા એટલા માટે કે જેમની પાસે સાધન, ટીમ, ક્રિએટિવ ફિલ્ડનો અનુભવ અને ગણતરીઓ છે તેઓ આ ક્ષેત્રમાં વ્યવસ્થિત આયોજન સાથે આગળ વધીને પોતાની કેડી કંડારી શકે છે. એક કંપનીએ બનાવેલા કામવાલીના વિડિયો એનું ઉદાહરણ છે. એમાં કામવાલીનું પાત્ર ભજવતી પુણેની અપર્ણા ટંડલે ખાસ્સી જાણીતી થઈ છે. એના વિડિયો બેહદ લોકપ્રિય છે અને અપરંપાર વખતો જોવાયા છે.

જવાબ ના એટલે છે કે વગર સાધન અને આર્થિક તાકાત પણ આ ક્ષેત્રમાં અસંખ્ય લોકોએ પોતાનું દ્રઢ સ્થાન બનાવ્યું છે. ઉપર આપણે મમળાવેલાં મોટાભાગનાં ઉદાહરણો એ પ્રકારનાં છે. જાત પર વિશ્વાસ રાખીને અને કર્મણ્યેવાધિકારસ્તે શ્લોકને સાંગોપાંગ અપનાવીને પણ ઓનલાઇન દુનિયામાં સફળ થઈ શકાય છે.

સૌથી પહેલાં એ નક્કી હોવું જોઈએ કે એકાએક મન થાય અને મસ્તી ઊપડે ત્યારે જ વિડિયો મૂકવાના નથી. આ કામ સિસ્ટમેટિક અને ગંભીરતાપૂર્વક કરવું જોઈએ. કોઈની નકલ કરવાની કે કોઈના કંડારેલા રસ્તે ચાલવાની પણ જરૂર નથી. સાવ વિચિત્ર અને અન્યોને અડબંગ લાગતો વિચાર પણ, જો પોતાના પર વિશ્વાસ હોય, તો ઓનલાઇન દુનિયામાં અજમાવી જોવા જેવો છે. નિષ્ફળતા મળે અથવા ધાર્યું પરિણામ ના મળે તો પણ મુંઝાવાની જરૂર નથી. એક નહીં તો બીજો, બીજો નહીં તો ત્રીજો આઇડિયા અજમાવતા રહેવાનું. એમ કરતાં કરતાં ઓનલાઇન દુનિયાથી સુપરિચિત થવાશે એ પાકું છે.

માત્ર ગુણવત્તા નહીં, નસીબ પણ થોડો સાથ આપે તો કશું પણ થઈ શકે છે. સાથે જોઈએ વિડિયો વાઇરલ કરવાની સમજણ. એક રીતે એ આપોઆપ થઈ શકે છે અને બીજી રીતે એ ડિજિટલ ટ્રિક્સનો ઉપયોગ કરીને પણ થઈ શકે છે. આ બધું આવડતું ના હોય તો પણ શીખી જરૂર શકાય છે. સૌથી સારી વાત એ છે કે આવું જ્ઞાન અર્જિત કરવા હજારો કે લાખો રૂપિયા ખર્ચવાની ખરેખર જરૂર નથી. ઓનલાઇન માસ્ટરી મેળવવા માટે આવશ્યક જ્ઞાન ઓનલાઇન દુનિયામાં જ સાવ મફતમાં મળે છે. બસ, નિષ્ણાતોએ બનાવેલા વિડિયો જુઓ, લેખ વાંચો, એનાથી જે સમજાય એ પ્રમાણે પ્રયોગ કરો અને આગળ વધો.

જરા વિચારો કે સાવ નાનકડા ગામમાં રહેતા કે સાવ સાધારણ પરિસ્થિતિ ધરાવતા કોઈ બાળકે કે કોઈ યુવાને ઓનલાઇન સેન્સેશન બનવા શું કર્યું હશે? નવી પેઢીની એક સારી વાત એ છે કે એ ખણખોદ કરીને પણ શીખવા ઉત્સુક છે. જિજ્ઞાસા અને જીદ ઓનલાઇન સફળતામાં કામ આવે છે. એટલે જ, એમાં ઝંપલાવતી વખતે એ ઠરાવી લો કે જો એકવાર મેદાનમાં ઊતર્યા તો પીછેહઠ કરવી નથી એના સંકલ્પ સાથે જ ઊતરવું છે. દરેક વ્યવસાયની જેમ આ પણ એક સિરિયસ વ્યવસાય છે. એમાં પણ નેટવર્કિંગ અને પોતાને અપડેટેડ રાખવા મહેનત કરવી પડે છે. તો નીકળી પડો અને કરો ફતેહ.

નવું શું છે?

• સલમાન ખાનની ‘કિસી કા ભાઈ કિસી કી જાન’ જોવા થિયેટરમાં મહેરામણ ઉમટ્યો નહોતો. ઝીફાઇવ પર આજથી એનું આગમન થયું છે ત્યારે મેકર્સ આશા રાખી શકે કે દર્શક ભાઈઓ અને બહેનો એને વધાવશે. તમારે એમાંના એક બનવું હોય તો રિમોટ ઉપાડજો.
• કંગના રનૌતની નિર્માત્રી તરીકેની અને ઘણા વખતથી આવું આવું કરતી ફિલ્મ ‘ટિકુ વેડ્સ શેરૂ’ આજથી આવી ગઈ છે. જોવા માટે જવાનું છે પ્રાઇમ વિડિયો પર. નવાઝુદ્દીન સિદ્દીકી, અવનીત કૌરને ચમકાવતી ફિલ્મની ડિરેક્ટર સાંઈ કબીર છે.
• ‘દંગલ’ ફેમ નિતેશ તિવારીની આશાસ્પદ ફિલ્મ છે ‘બવાલ.’ એમાં વરુણ ધવન અને જાહ્નવી કપૂર બે સિતારા છે. નિર્માતા પણ મોટા ગજાના છે, સાજિદ નડિયાદવાલા. ફિલ્મ થિયેટર સુધી પહોંચવાને બદલે સીધી ઓટીટી પર આવશે. આવતા મહિને એ સ્ટ્રીમ થવાની શરૂ થશે પ્રાઇમ વિડિયો પર.
• સુપર હિટ ‘સ્કેમ’ની પહેલી સીઝનમાં પ્રતીક ગાંધીએ હર્ષદ મહેતાના પાત્રને ન્યાય આપ્યો હતો. હંસલ મહેતાની સીરિઝની નવી સીઝનમાં અબ્દુલ કરીમ તેલગીના સ્ટેમ્પ પેપરના સ્કેમની વાત છે. સિરીઝ આવશે સોની લિવ પર, સપ્ટેમ્બરમાં.
• સુહાના ખાન, અગત્સ્ય નંદા, ખુશી કપૂર સહિતનાં ફિલ્મી પરિવારનાં સંતાનોને ચમકાવતી ઝોયા અખ્તરની બહુચર્ચિત ફિલ્મ ‘ધ આર્ચીઝ’નું ટ્રેલર આવી ચૂક્યું છે. 1960ના દાયકાના બેકડ્રોપમાં એની વાર્તા ચાલે છે. આર્ચીઝ જેવી લોકપ્રિય કોમિક સિરીઝથી એ પ્રેરાયલી છે. ટ્રેલર જોઈને એમ લાગે છે જાણે ફિલ્મ કરણ જોહર્સ, આદિત્ય ચોપરાઝની ટિપિકલ કોલિજિયન ટાઇપ્સની ફિલ્મો જેવી હશે. નેટફ્લિક્સ પર ફિલ્મની પધરામણી થાય ત્યારે સાચી ખબર પડશે.

ગુજરાત સમાચારની સંજયની કૉલમ ઑનલાઇન ઝિંદાબાદમાં શુક્રવાર તા.23 જૂન, 2023 પ્રસિદ્ધ થયેલો લેખ)

આ લેખ ગુજરાત સમાચારમાં વાંચવા અહીં ક્લિક કરોઃ

https://epaper.gujaratsamachar.com/chitralok/23-06-2023/6

લોકો કેવા કેવી વિડિયોથી, કેવી કેવી કિસ્મતથી ઇન્ટરનેટ સ્ટાર બની શકે એનું કાંઈ કહેવાય નહીં. એમેઝોનથી એમએક્સ સૌ ફિલ્મો, વેબ સિરીઝ વચ્ચે ટૂંકા વિડિયોને સિરિયસલી લે છે. કારણ એટલું જ કે એની બજાર એવી ફાટી છે કે વાત ના પૂછો

 

મુંબઈની લોકલ ટ્રેન અને માણાવદરથી મહેસાણા જતી જીએસઆરટીસીની બસમાં સામ્યતા શી છે? બેઉમાં અઢળક પ્રવાસીઓ એમના મોબાઇલમાં જબ્બર ઓતપ્રોત હોય છે. બચ્ચા હો યા બુઢા. ભારતીયો રોજ સરેરાશ 38 મિનિટ જેટલો સમય રીલ્સ અને શોર્ટ્સ જોવામાં ખર્ચી રહ્યા છે. આવું હોય એટલે આવાં દ્રશ્યો સર્વત્ર હોય. નિષ્ણાતોની ધારણા મુજબ 2025 સુધીમાં 60 કરોડ ભારતીયો (સ્માર્ટફોન વાપરતા આપણામાંના 67% લોકો હોં) ટૂંકી અવધિના વિડિયોઝના પાક્કા અને પૂરેપૂરા એક્ટિવ યુઝર્સ થઈ જવાના છે. આમ તો આવું થવમાં બાકી પણ શું છે હવે? આટઆટલી પ્રચંડ સંખ્યામાં લોકો જે પ્રવૃત્તિમાં ડૂબે એના લીધે એ પ્રવૃત્તિ ગંજાવર વેપાર બની જાય. દર્શકોના આ વિડિયોપ્રેમને લીધે 2030 સુધીમાં આ ઉદ્યોગનું મૂલ્ય 19 બિલિયન અમેરિકન ડોલર આંબી જવાનું. આપણા ચલણમાં એ થાય આશરે 15,66,46,45,00,000 રૂપિયા. આ ઉદ્યોગને નામ મળ્યું છે ક્રિએટર્સ ઇકોનોમી.

કોઈક રાક્ષસની જેમ દિવસે ના વધે એટલો રાતે અને રાતે ના વધે એટલો દિવસે આ ઉદ્યોગ વિકસી રહ્યો છે. બોલે તો, ઓનલાઇન કમાવાની તકે સૌને બઘવાવી નાખ્યા છે. ચૌરે ને ચોટે એણે શોર્ટ્સ અને રીલ્સ બનાવનારા ઊભા કર્યા છે. એમાંના અમુક ઝાઝા નસીબવાળા છે. સાવ અનાયાસે એમના વિડિયોઝ ગામ, શહેર, રાજ્ય અને દેશની સરહદો આળંગીને અપરંપાર દર્શકો સુધી પહોંચી ગયા. અમુક એવા પણ છે જેમના વિડિયો બીજા કોઈકે અપલોડ કર્યા અને લાગી લોટરી. એકવાર લોટરી લાગી પછી સ્ટાર બનનારા સફાળા બેઠા થયા અને વિચારવા માંડ્યા, “લે! આ તો માળું મોઢું ખોલ્યું ને પતાસું પડ્યું. હવે કાંઈક કરવું પડશે.”

એ સાથે એમણે અથવા એમના લાગતાવળગતાઓએ આદરી મહેનત. લક્ષ્ય એક જઃ ઇન્ટરનેટ સેન્સેશન થનારને સ્ટાર બનાવો અને આવક ઊભી કરો. એનાં ઉદાહરણ આખી દુનિયામાં છે. અન્યથા જેમને કદાચ કોઈ ક્યારેય ઓળખતા ના હોત એવા આ નસીબના બળિયા સ્ટાર્સ વાઇરલ વિડિયોઝથી ધનાઢ્ય પણ થયા છે.

એક ડિરેક્ટર બેલડી અને એક પછી એક ઉત્તમ,સફળ વેબ સિરીઝની વણજાર. ફિલ્મી દુનિયામાં ઠીકઠીક નામ કમાયા પછી રાજ અને ડી. કે.એ ઓટીટી વિશ્વમાં એ માપદંડો સર્જ્યા છે જે ઘણાને મીઠી ઈર્ષ્યા કરાવે. એમની લેટેસ્ટ વેબ સિરીઝ ‘ફર્ઝી’એ કમાલની શરૂઆત કરી છે. એમની બીજી અમુક સિરીઝ પણ આવવાને છે. 

2013માં સૈફ અલી ખાનને ચમકાવતી એક ફિલ્મ નામે ‘ગો ગોવા ગોન’ આવી હતી. પોતાના સમયની એ જુદી ફિલ્મ હતી. ઘણાને ગમી અને ઘણાએ એને વખોડી. એક વાત નક્કી હતી કે એ રૂટિન ફિલ્મ નહોતી. એ ફિલ્મ સુધીમાં બે સોફ્ટવેર એન્જિનિયર ટર્ન્ડ ફિલ્મમેકર્સ, રાજ નિદિમોરુ અને ક્રિષ્ના ડી. કે.એ ફિલ્મજગતમાં એક દાયકો જોઈ લીધો હતો. અમેરિકામાં મસ્ત મજાની આવકવાળી નોકરી છોડીને તેઓ મુંબઈ આવ્યા હતા, મિશન સાથે કે ફિલ્મો બનાવવી છે. શરૂઆતમાં એમણે બચતને મુંબઈમાં ટકવાનો આર્થિક ટેકો બનાવીને કામ ચલાવ્યું. ‘ગો ગોવા ગોન’ સુધીમાં એમની બે ફિલ્મો, ‘99’ અને ‘શોર ઇન ધ સિટી’એ એટલું સાબિત કર્યું હતું કે એમનું ફિલ્મ ક્રાફ્ટ કંઈક હટ કે છે. ‘શોર ઇન ધ સિટી’નાં ખાસ્સાં વખાણ થયાં હતાં છતાં, સુપર સફળતાની રાજ અને ડીકેને પ્રતીક્ષા હતી.

હવે 2023માં આવો. બીજો એક દાયકો સૈફની પેલી ફિલ્મને થઈ ગયો છે. રાજ અને ડી. કે આજે સૌથી સફળતમ ડિરેક્ટર્સ તરીકે મોજ કરી રહ્યા છે. બોલિવુડ અને ઓટીટીના તમામ કલાકારોને એમની સાથે કામ કરવું છે. દિગ્ગજ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ એમને પોતાના કરવા તલસી રહ્યા છે. એ લડાઈમાં હાલપૂરતું નેટફ્લિક્સે જીત મેળવીને ડિરેક્ટર્સ બેલડી સાથે લાંબા ગાળાનો કરાર કરી લીધો છે. એમની લેટેસ્ટ સિરીઝ ‘ફર્ઝી’એ રિલીઝ પહેલાં જે હવા બનાવી એ અસ્થાને નથી રહી. સિરીઝ 10 ફેબ્રુઆરીએ આવી એ સાથે લોકચર્ચાનો વિષય બની અને સફળતાની ટ્રેક પર દોડી રહી છે. ‘મની હાઇસ્ટ’ અને ‘સ્કિવ્ડ ગેમ’ વિદેશી સિરીઝ છતાં આપણે ત્યાં ટૉક ઓફ ધ ટાઉન બની જબ્બર સફળ રહી. એવું જ કંઈક ‘ફર્ઝી’ના મામલે થશે એવા અત્યારે આસાર છે.

રાજ અને ડી. કે. એટલે સફળતા એવી અત્યારે વ્યાખ્યા બની છે એમ કહીએ તો અતિશયોક્તિ નથી. ઓટીટીમાં તેઓ ઓલમોસ્ટ નંબર વન મેકર્સ છે. એમની સફળતાનો પાયો નખાયો મનોજ બાજપાઈને ચમકાવતી 2019ની ‘ધ ફેમિલી મેન’ની સીઝન વનથી. એક અંડરકવર એજન્ટ કે કહો જાસૂસ કઈ રીતે પરિવારથી પોતાના વ્યવસાયની વાસ્તવિકતા છુપાવીને દેશ માટે જિંદગી દાવ પર લગાડીને ફરજ નિભાવે છે એની એમાં વાત હતી. ‘ધ ફેમિલી મેન’ ગુણવત્તા અને પરફોર્મન્સનું પરફેક્ટ કોમ્બિનેશન હતી. ઓરિજિનલ વાર્તા, જે રાજ અને ડી. કે.ની ખાસિયત છે, ધરાવતી સિરીઝ ખાસ્સી જોવાઈ અને લાંબો સમય ટોચ પર રહી. સીઝન ટુ પણ દમદાર હતી. પછી રાજ અને ડી. કે.ની ક્રિએટિવ ક્ષમતા વિશે કોઈને શંકા ના રહી.

શાહિદ કપૂર અને વિજય સેતુપતિ વગેરેને ચમકાવતી ‘ફર્ઝી’ના સર્જન પાછળ રસપ્રદ કિસ્સો છે. એમાં નિષ્ફળ કલાકાર આવકના ધાંધિયા વચ્ચે નકલી ચલણી નોટો છાપવા તરફ વળતો બતાવાયો છે. શરૂઆત જરૂરિયાત માટે કરી એ ધીમેધીમે લોભના વમળમાં અટવાતો જાય છે. વાર્તામાં પછી ગેન્ગસ્ટર અને પોલીસ જોડાય છે. પ્લોટને આઠેક વરસ પહેલાં રાજ અને ડી. કે.એ ફિલ્મ તરીકે ડિમોનિટાઇઝેશન પહેલાં વિચાર્યો હતો. એ વખતે એમણે શાહિદ કપૂરને પ્લોટ જણાવીને સાઇન કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. જોકે વાર્તા સવિસ્તર હતી. એને ફિલ્મ તરીકે ન્યાય આપવા વિશે મેકર્સમાં અવઢવ હતી.

પછી જે થયું એ સારા માટે. ‘ફર્ઝી’ના પ્લોટને ફિલ્મને બદલે સિરીઝ તરીકે વિકસાવવામાં આવ્યો. ઉપરાંત, મૂળ પ્લોટ વિચાર્યા પછી દેશમાં ખરેખર ડિમોનેટાઇઝેશન આવવાથી પ્લોટમાં ખાસ્સા સુધારા કરવામાં આવ્યા. સુધારા એટલા માટે કે ડિમોનેટાઇઝેશનથી નકલી ચલણી નોટોના દૂષણનો અંત આવવાની વાત હતી. જો નકલી નોટો રહે નહીં તો ‘ફર્ઝી’ બની શકે નહીં. એટલે નવેસરથી પ્લોટ ઘડાયો.

સોશિયલ મીડિયાની શરૂઆતથી લઈ આજ સુધીમાં અનેક પરિવર્તનો આવ્યાં છે. આ દુનિયામાં બધું બહુ મજેદાર છે અને વિસ્મયજનક પણ 

કલ્પના કરો કે તમે ટ્રેનમાં પ્રવાસ કરી રહ્યા છો. મેટ્રો, લોકલ, લાંબા અંતરની ટ્રેન… કોઈ પણ. સવાર, બપોર, સાંજ અને રાત… ગમે તે સમય છે. આસપાસ અનેક પ્રવાસીઓ છે. બાળક, યુવાન, વૃદ્ધ, ગરીબ, તવંગર… એમાંના મોટા ભાગના લોકોમાં એક વાત કોમન હશે. એ કઈ? બધાનું  મોબાઇલ કે લેપટોપ જેવા સાધનમાં ઊંધું ઘાલીને પ્રવૃત્ત રહેવું. એમાં મોબાઇલનો કે ગેજેટનો ઉપયોગ કરી નક્કર કામ કરનારા બહુ ઓછા હશે. એમાં સોશિયલ મીડિયાએ એમના પર થોપેલો સારો-ખરાબ માલ (ટેક્સ્ટ, ઇમેજ, વિડીયો વગેરે) વાપરવામાં વ્યસ્ત લોકો મહત્તમ હશે. એમાં પણ, જેમાં ઓછી મહેનત પડે એવા શોર્ટ્સ કે રીલ્સ જેવા ટૂંકા વિડીયો જોવામાં ગુલતાન લોકોની સંખ્યા તો સૌથી વધુ હશે.

હવે ટ્રેનમાંથી ઊતરો અને બસમાં ચડો. અથવા પાર્કમાં જઈને બેસો, લગ્નપ્રસંગમાં મહાલો અથવા ગમે ત્યાં જાવ પણ કલ્પના કરો. માણસનો પોતાની વાસ્તવિક (ખરા માણસો સાથે) સોશિયલાઇઝિંગ કરવાનો સ્વભાવ ડિજિટલ સોશિયલ મીડિયાએ છીનવી લીધો છે. એમાં પણ, લાંબા અને ટૂંકા વિડીયોએ લિટરલી દાટ વાળ્યો છે. એવો કે જીવનમાં કરવા જેવું જો કાંઈ બચ્યું છે તો એ છે વિડીયો બનાવવા અને જોવા.

વિડીયો સુધી પહોંચેલી સોશિયલ મીડિયાની પ્રગતિ કમાલ છે. એની તવારીખ સાથેના બોક્સમાં છે. ૨૦૧૩માં ટ્વિટરની સહયોગી કંપની વાઇન પર ટૂંકા વિડીયોની શરૂઆત થઈ હતી. એ વિડીયો છ સેકન્ડના હતા પણ ઇન્ટરેક્ટિવ નહોતા. એ નિષ્ફળ પ્રયાસે એટલું કર્યું કે સોશિયલ મીડિયામાં વિડીયો આવરવાના વિચારને રમતો કરી દીધો.

૨૦૧૬માં મ્યુઝિકલી આવ્યું. ૨૦૧૮માં દોઉયિન નામની ચીની કંપની સાથે ભેળવીને ટિકટોક સર્જવામાં આવ્યું. એમાં યુઝર્સને ૬૦ સેકન્ડના વિડીયો માટે સાઉન્ડ, એડિટિંગ, ક્રિએટિવિટીનો અવકાશ મળ્યો. એનાથી આવેલા આમૂલ પરિવર્તને સોશિયલ મીડિયાની ઓળખ, ઉપયોગિતા, એનો અતિરેક અને એની ઘૂસણખોરી બદલી નાખી. પરિણામ અને દુષ્પરિણામ આપણે જોઈ અને જીવી રહ્યા છીએ.

ટિકટોકે ફેસબુક, ઇન્સ્ટાગ્રામ, ટ્વિટર, યુટયુબ, સૌની નીંદર હરામ કરી નાખી. એમની પાસે પોતપોતાની રીતે શોર્ટ વિડીયો ફોરમેટમાં ઝંપલાવવા સિવાય વિકલ્પ રહ્યો નહીં. હવે એવી સિચ્યુએશન છે કે નાનું બચ્ચું શોર્ટ જોતાં જોતાં જમે છે અને દાંત વગરનાં ડોસીમા તડકે બેસે તો હાથમાં ધામક સાહિત્યની જગ્યાએ મોબાઇલ છે અને એમાં વિડીયો છે.