એક વાત નક્કી છે. અમેરિકા કે યુરોપના રાગ તાણીને એમને સૌથી પ્રગતિશાળી ગણનારા લોકોને દુબઈની ક્ષમતાનો ખ્યાલ નથી. એવું જ ચીનનું છે જેને આપણે ભાંડતા હોઈએ છીએ. ચીન વિકસિત દેશોને છક્કડ ખવડાવે એવો દેશ છે. યુએઈની પ્રગતિ મુખ્યત્વે શાસકો અને પ્રજાની જીદ અને એમની કર્તવ્યપારાયણતાથી છે. નથી એ ઉત્પાદનક્ષેત્રે અવ્વલ કે નથી એની પાસે એવા નૈસર્ગિક ખજાના જેનાથી પ્રગતિ આસાન થાય. યુએઈ પાસે સૌથી મૂલ્યવાન છે વિઝન.

ત્યાં વસતા ભારતીયોને નિવૃત્તિ પછીની સિક્યોરિટીની ચિંતા હોય છે. તેઓ જે બચત કરે એનું ભારતમાં રોકાણ કરે છે. આવક રોકાણ થઈ શકે એટલી સારી ના હોય એમના માટે નિવૃત્તિ પછી શું એ પ્રશ્ન વિકરાળ બની જાય છે. એવા ભારતીયોની સંખ્યા નાનીસૂની નથી. સામાન્ય નોકરી ધરાવતો ભારતીય ત્યાં પાંચેક હજાર દિરહામની આવકે પહોંચે તો પણ રકમ થઈ એક લાખ રૂપિયા આસપાસ. યુએઈના ખર્ચ સામે એ જબ્બર આવક નથી. એમાંથી કરકસર કરીને જે બચે એ બચે. પણ બે-અઢી અને ત્રણ હજાર દિરહામ આવક ધરાવતા ભારતીયો ઝાઝા છે.

અમારી વિઝિટ વખતે દુબઈ નાં અમુક પર્યટનસ્થળો જાહેર જનતા ખુલ્યાં નહોતાં. કોવિડકાળ પછી સ્થિતિ સામાન્ય થઈ રહી છે પણ સંપૂર્ણપણે સામાન્ય થવાની બાકી છે. અમે દુબઈમાં પગ મૂક્યો હતો એ દિવસે સરકારે ફરજિયાત માસ્ક પહેરવાનો નિયમ હટાવ્યો હતો. એથી અમે માસ્ક પહેરવાથી છૂટ્યાં પણ એવા ઘણા હતા જેમની માસ્ક પહેરવાની આદત અકબંધ હતી.

મ્યુઝિયમ ઓફ ધ ફ્યુચર

એની ઇમારત વટેમાર્ગુઓને પણ છક્ક કરનારી છે. એમાં સાત માળ છે. અમારી મુલાકાત બપોરે હતી. અમે સ્પેસશિપ જેવી લિફ્ટથી ત્રીજા માળે પહોંચ્યાં. અમારે 2071ની સાલનું બાહ્ય વિશ્વદર્શન કરવાનું હતું. મુલાકાતીઓને સમજવામાં અનુકૂળતા રહે એ માટે અનાઉન્સર હતા. પૃથ્વીથી આગળની દુનિયાનો આ અનુભવ આહ્લાદક હતો. અમુક ગેજેટ્સ થકી ફોટો લઈ પોતાને સ્પેસ ટ્રાવેલર તરીકે જોવાની પણ મજા પડી.

આવનારી ક્ષણ ચકિત કરી દે તો રાજી રહો

બંધિયાર બાબત ક્યારેય સારી હોતી નથી. એકના એક ઠામમાં પડયું પાણી ગંધાવા માંડે છે. બંધ ઓરડાની હવા અજંપો સર્જે છે. બંધિયાર જિંદગી માણસને નબળું પાડે છે. પરિવર્તન, અનિશ્ચિતતા અને અકળતા જીવનને રોચક બનાવે છે. અણધારી ઘટના કાયમ અણગમતી કે નુકસાનદાયી હોતી નથી. ટૂંકા અથવા લાંબા ગાળે પણ એમાંથી કશુંક ઉપજે અને એ લાભદાયી હોઈ પણ શકે છે. બોસ ક્યારેક ટપારે એમાં પણ ફાયદો હોઈ શકે છે.

ક્યારેક ભાવતું ભોજન ના મળે એ પણ સારો સંકેત હોઈ શકે છે. અનિશ્ચિતતાની ઉત્તેજના જીવનનું મેેઘધનુષ છે. બધું લયબદ્ધ અને ગણતરીપૂર્વક ચાલે એમાં મજા નથી. ઈશ્વર માપસર ઠંડી, ગરમી કે વરસાદ આપતો નથી. માપસર જીવવા મળે તો જીવન વાસ્તવમાં જીવન નહીં, નરી ફોર્મ્યુલા બની જાય. ખુશી એ માણો કે બધું અપેક્ષા પ્રમાણે નથી ચાલતું. આવનારી ક્ષણ ચકિત કરી દે તો રાજી રહો. નિશ્ચિત રિધમ એટલે બંધિયારપણું. એ જાય તો જાદુ થાય. એક નહીં, સો વખત થાય. થવા દો જાદુ અને માણો જીવન.

– સંજય વિ. શાહ

નાથદ્વારા બદલાઈ રહ્યું છે.

ઠાકોરજીના નગરમાં 369 ફૂટની શિવજીની વિશ્વાસ સ્વરૂપમ પ્રતિમા અનાવરિત થઈ એટલે આવું નથી લખ્યું. એ બેશક સોનામાં સુગંધ ભળવા જેવું  છે. મુકેશભાઈએ દેશમાં ફાઇવ-જી ટેક્નોલોજી સૌપ્રથમ નાથદ્વારામાં લૉન્ચ કરી એટલે પણ આવું નથી લખ્યું. નાથદ્વારા ધીમી પણ મક્કમ ગતિએ નવો અવતાર લઈ રહ્યું છે. ઘણું બઘું હજી ઠેરનું ઠેર છતાં ઘણાં પરિવર્તન અને સુધારા દેખીતાં છે.

નાથદ્વારા…

વૈષ્ણવોના સૌથી લાડલા શ્રીનાથજી. કૃષ્ણ ભગવાનનું સાત વરસનું સોણલું સ્વરૂપ શ્રીનાથજી. બનાસ નદીના કાંઠે આવેલા નાથદ્વારાનું નામ ક્યારેક, મુદ્દે સત્તરમી સદીમાં સિંહદ હતું. સિંહદ ગામે શ્રીનાથજી વસ્યા અને એ નાથદ્વારા બન્યું.

નાથદ્વારા જવું મનને પ્રફુલ્લિત કરે છે. એની હવામાં કંઈક તો છે જે નિરાંત કરાવે અને નિરાશા દૂર ભગાવે છે. જીવન રિચાર્જ કરવા જ્યાં પરમાત્મા, પ્રકૃતિ, સંસ્કૃતિ અને સ્વ સાથે નિકટતા અનુભવાય એવા નાથદ્વારા જેવા સ્થળે જવાની આપણી વૃત્તિ પોકળ થઈ રહી છે. થેન્કફુલી, હું એ પેઢીનો પ્રતિનિધિ છું જેને મન શહેરની ભૌતિકતાભરી લહેર સર્વસ્વ નથી. ગામડું, પર્યાવરણ, સરળતા, સમતા જેવી બાબતો મને 2022માં પણ સાચી મિરાત લાગે છે. 

આ વખતની નાથદ્વારાની જાત્રા પણ ખાસ રહી. રાજસમંદ જિલ્લાના આ નાનકડા નગરમાં જાત્રાળુઓ માટે બહેતર સુવિધાઓ ઊભી કરવા ફાઇનલી કમર કસવામાં આવી છે એ જણાઈ આવે છે. દર્શન કરવામાં પડતી હડિયાપટ્ટી ઓછી થયાનું સાનંદાશ્ચર્ય અને ખુશી પણ થઈ. છેલ્લા થોડા સમયથી જોકે એવાં ધર્મસ્થળોએ જવાનું માંડી વાળવાનો સ્વભાવ કેળવ્યો છે જ્યાં દર્શન ઓછાં અને હડિયાપટ્ટી ઝાઝી હોય. ત્યાં વસતા ભગવાનને મનોમન ભજી લઉં અને સમજું કે જાત્રા થઈ ગઈ. ભગવાને એવું ક્યાંય ફરમાવ્યું નથી કે દર્શન કરવા ત્રાસ સહન કરવાનો. કણકણમાં ભગવાનની સંસ્કૃતિવાળા દેશમાં કોણે કહ્યું કે ચોક્કસ જગ્યાએ જ ભગવાન બિરાજે છે?