જેકી શ્રોફ અને નીના ગુપ્તા ચેમ્પિયન કલાકારો છે. બેઉએ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં 1982માં પદાર્પણ કર્યું એ યોગાનુયોગ છે. બેઉને લીડ રોલમાં ચમકાવતી ફિલ્મ ‘મસ્ત મેં રહને કા’ એમેઝોન પ્રાઇમ પર આવી છે. એની અને પછી, મહિલા બાઇકર્સના નોખા વિષયની, તાપસી પન્નુ જેનાથી નિર્માત્રી બની એવી ‘ધક ધક’ નામની ફિલ્મની વાત કરીએ.

‘મસ્ત મેં…’ વાત છે વી. એસ. કામત (જેકી) અને પ્રકાશ કૌર હાંડા (નીના)ની. વૃદ્ધ, એકલવાયા કામતને મિત્રો નથી. એની દિનચર્યા નીરસ છે. સ્ત્રી સાથે એક વાક્ય બોલ્યે એને દાયકાથી વધુ સમય થયો છે. રોજ સવારે ગાર્ડન જવું, દરિયે બેસવું, રાત પડ્યે દારૂ ઢીંચવો અને સ્ટ્રીટ ફૂડ ઠૂસીને લુઢકી જવું એ એની લાઇફ છે.

કથામાં બીજી તરફ ટેલર નન્હે (અભિષેક ચૌહાણ) છે. એની પરિચિત, બોલિવુડ ડાન્સર બિમલા ઉર્ફે બિલ્કીસ (રાખી સાવંત) એને કોસ્ચ્યુમસનો ઓર્ડર આપીને થાળે પડવાની તક આપે છે. મુંબઈમાં ટકી રહેવાના ફાંફા વચ્ચે નન્હે માટે એ ઓર્ડર બને છે તારણહાર. ટેલરિંગ સાથે એ એવાં દરેક કામ કરે છે જેનાથી બે પૈસા રળી શકાય. એમાં ચોરી કરવાનો અખતરો પણ સામેલ છે. એની પાટે ચડતી જિંદગીમાં ઝટકો ત્યારે આવે છે જ્યારે એને મળે છે મુંબઈને ઘોળીને પી ગયેલી રાની (મોનિકા પનવર).

મનોજ બાજપાયીને લીડ રોલમાં ચમકાવતી અપૂર્વ સિંઘ કર્કી ડિરેક્ટેડ ‘સિર્ફ એક બંદા કાફી હૈ’ વરસની ઉમદા ફિલ્મોમાં છે. વિવાદાસ્પદ ગોડમેન આસારામ બાપુના કિસ્સાથી એ પ્રેરિત છે. એક કિશોરી સાથેના કુકર્મના ચચત કેસમાં એડ્વોકેટ પી. સી. સોલંકી બાબાને સજા થાય એ સુનિશ્ચિત કરે છે એ છે વાર્તા. બાબાના વકીલે અદાલતમાં કિશારીને પુખ્ત હોવાનું સાબિત કરવા ઉધામા કરે છે. એમને પછાડવાનો પડકાર સોલંકી સામે છે. સારા લેખન, મેકિંગ, અભિનયથી ફિલ્મ વોચેબલ બની છે.

અમર કૌશિક દિગ્દશત ‘ચોર નિકલ કે ભાગા’માં યામી ગૌતમ અને સની કૌશલ છે. અલ બરકત શહેરના વીમા કંપનીનો માલિક અંકિત અને પ્રેમિકા નેહા, અંકિતના ગ્રાહકના ખોવાયેલા હીરા પાછા મેળવવા ધાડ પ્લાન કરે છે એ છે કથા. નેહા ફ્લાઇટ અટેન્ડન્ટ છે. ફિલ્મનો મોટો હિસ્સો પ્લેનમાં આકાર લે છે. વાર્તના વળાંકો અને થ્રિલર પ્રકાર એને ઉત્સુકતાસભર બનાવે છે. ઓટીટી પર ગયા વરસે મસ્ત ફિલ્મોથી અગ્રસર સ્થાન મેળવનારી યામી માટે આ ફિલ્મથી ૨૦૨૩ પણ સફળ રહ્યું છે.

2023નું વરસ પૂરું થવાને છે. ઢગલાબંધ વેબ સિરીઝ દર્શકો સામે એણે મૂકી. ફિલ્મો પણ. વરસનું વિહંગાવલોકન કરવાનો સમય આવ્યો છે ત્યારે બે તબક્કે વાત કરીએ. આજે કરીએ વેબ સિરીઝની વાત. કોણ ચમકી અને કોણ મોળી પડી એની વાત.

વરસ દરમિયાન આવેલી સિરીઝમાંથી જેણે દર્શકોને જીત્યા એમાં હંસલ મહેતાની સ્કૂપ અને ‘સ્કેમ 2003’ ટોપ પર છે. ગયા વરસે રાજ અને ડી.કે.એ દર્શકોને મોહી લીધા હતા આ વરસે મહેતાસાહેબે. ‘સ્કેમ 2003’માં વાત સ્ટેમ્પ પેપર કૌભાંડના કિંગ તેલગીની છે. હર્ષદ મહેતાના શેર બજાર કૌભાંડવાળી ઓરિજિનલ સિરીઝની આમ એ સિક્વલ પણ સાવ સ્વતંત્ર અને વેગળી વાર્તાવાળી. ગગન દેવ રિયાર નામના અભિનેતાને આ સિરીઝે પ્રથમ પંક્તિના કલાકારમાં સ્થાન અપાવ્યું. દસ એપિસોડવાળી સિરીઝ સોની લિવ પર જોઈ શકાય છે. છે એ લાંબી અને ક્યાંક ક્યાંક કંટાળાજનક પણ. છતાં, વિષયની મૌલિકતા અને મેકરની કલ્પનાશીલતા એના પ્લસ પોઇન્ટ છે.

‘સ્કૂપ’ને ખાસ્સા એવોર્ડ્સ મળ્યા છે. કરિશ્મા તન્ના એમાં પત્રકાર જાગૃતિ પાઠકનું પાત્ર ભજવે છે. પત્રકારત્વ આસપાસ ફરતી આ સિરીઝ પહેલાં ગયા વરસે ‘ધ બ્રોકન ન્યુઝ’ સિરીઝ ઝીફાઇવ પર આવી હતી. વાસ્તવિક ઘટના પર આધારિત આ સિરીઝમાં છ એપિસોડ્સ છે. વરસની અન્ય સિરીઝની સરખામણીમાં એ બેશક વધુ મનોરંજક છે.

સ્પેનિશ વેબ સિરીઝ ‘એલિટ’ પર આધારિત આઠ એપિસોડવાળી ‘ક્લાસ’ વરસની શરૂઆતમાં આવી હતી. દિલ્હીની પોશ સ્કૂલમાં ભણતા શ્રીમંત નબીરાઓ વચ્ચે સાધારણ પરિવારના વિદ્યાર્થીઓ ભણવા પહોંચે પછી શું થાય એની એમાં વાર્તા છે. સફળ અને ગાજેલી સિરીઝનો પાયો મળવા છતાં ‘ક્લાસ’ કોઈ એન્ગલથી ક્લાસિક સિરીઝ નથી બની.

શાહિદ કપૂરને લીડમાં ચમકાવતી, રાજ અને ડી.કેની સિરીઝ ‘ફર્ઝી’ પણ વરસની શરૂઆતમાં આવી. એ સફળ રહી એમ કહીએ તો પણ એટલું નક્કી કે ‘ધ ફેમિલી મેન’ સામે એ ફીકી છે. આ સર્જકોની આ વરસની વધુ એક સિરીઝ ‘ગન્સ એન્ડ ગુલાબ’ તો ‘ફર્ઝી’ કરતાં નબળી રહી. એમાં રાજકુમાર રાવ જેવા પ્રતિભાશાળી અભિનેતાની હાજરીથી પણ કોઈ જાદુ સર્જાયો નહીં.

અર્શદ વારસીને ચમકાવતી ‘અસુર’ સિરીઝની નવી સીઝન જૂનમાં આવી હતી. પહેલી સીઝને ખાસ્સી ચર્ચા જગાડી હતી. બીજી સીઝન ‘ધ રાઇઝ ઓફ ધ ડાર્ક સાઇડ’ ઘણાને ગમી છતાં, એમાં એવો મેજિક નથી જેવો પહેલી સીઝનમાં હતો.

સોશિયલ ઇન્ફ્લુએન્ઝર ટર્ન્ડ એક્ટર ભુવન બામે જાન્યુઆરીમાં છ એપિસોડની સિરીઝ ‘તાઝા ખબર’ સાથે અભિનયના મોરચે મોટી છલાંગ મારી હતી. સિરીઝનો વિષય મજેદાર પણ એ બની છે ખૂબ સાધારણ.

ફેબ્રુઆરી અને જૂનમાં બે તબક્કે રિલીઝ થયેલી ‘ધ નાઇટ મેનેજરે’ પણ ખાસ્સી ઉત્કંઠા જગાડી હતી. એ હતી એક ઇંગ્લિશ સિરીઝનું હિન્દી સંસ્કરણ. અનિલ કપૂર, આદિત્ય રોય કપૂર, શોભિતા ધૂલીપાલા સહિતનાં સિતારાઓ છતાં એનાં ગાજ્યાં મેહ વરસ્યાં નહી.

વિષયની દ્રષ્ટિએ જુદી અને સારી રીતે નિર્મિત ‘ધ રેલવેમેન’ ગયા મહિને આવી. યશરાજના બેનર વાયઆરએફ એન્ટરટેઇનમેન્ટની ચાર એપિસોડવાળી આ સિરીઝમાં આર. માધવન, કે. કે. મેનન, દિવ્યેન્દુ, બાબિલ ખાન વગેરે છે. ભોપાલ ગેસ ગુર્ઘટના પર આધારિત આ સિરીઝ દર્શકોને ગમી છે.

મોના સિંઘ, આશુતોષ ગોવારિકર, અમેય વાઘ, વિકાસ કુમાર વગેરે કલાકારોવાળી ‘કાલા પાની’ સિરીઝ ઓક્ટોબરમાં આવી. આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ પર અકળ બીમારી ત્રાટક્યા પછી જીવ બચાવવા સંઘર્ષરત પાત્રોની એમાં વાત છે. સાત એપિસોડવાળી આ સિરીઝે પણ ઉત્કંઠા જગાડ્યા પછી દર્શકોનાં દિલ ધાર્યાં પ્રમાણે જીત્યાં નથી.

આખા દેશમાં નહીં, આખી દુનિયામાં પણ કોન્ટેન્ટનો એવો ખજાનો બહુ ઓછી કંપનીઓ પાસે હશે જેવો પ્રસાર ભારતી પાસે છે. આવતા વરસે પોતાના ઓટીટીનું સપનું સાકાર કરીને આ સ્વદેશી, સરકારી બ્રાન્ડ ઓટીટીની દુનિયામાં રીતસરની ક્રાંતિ આણી શકે છે

દૂરદર્શન, આકાશવાણી અને એવી સરકારી સગવડોથી આપણે પરિચિત છીએ. કોઈ સેટેલાઇટ ચેનલ નહોતી, મોબાઇલ અને ઓટીટી ગર્ભમાં પણ નહોતાં ત્યારે દૂરદર્શન, ઓલ ઇન્ડિયા રેડિયો, વિવિધભારતી દેશના 3,287,263 ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તારમાં જ્ઞાન અને મનોરંજનનો મહાસાગર પહોંચાડતાં હતાં. આજે પણ પ્રસાર ભારતીની સેવાઓ સખત શક્તિશાળી છે. બની શકે શહેરી પ્રજા તરીકે ઘણા આ તાકાતથી વાકેફ ના હોય. આવતા વરસે સ્થિતિમાં નાટ્યાત્મક પરિવર્તન આવી શકે છે. બધું સમુંસુતરું પાર પડતાં આવતા વરસે આ સરકારી ઉદ્યમ ઓટીટીની દુનિયામાં એવું કામ કરશે જે આ સેવાઓને નવી ઊંચાઈએ પહોંચાડી દેશે.

પ્રસાર ભારતી પાસે એવું શું છે જે એને સૌથી અનન્ય બનાવે છે?

ઓલ ઇન્ડિયા રેડિયોની લાઇબ્રેરીમાં મહાત્મા ગાંધીજીનાં ભાષણોનો અલાયદો વિભાગ છે. એમાં ગાંધીજીની કલકત્તાના સોદેપુર આશ્રમમાં, 11 મે 1947ની પહેલી પ્રાર્થના અને  29 જાન્યુઆરી 1948ના રોજ, એમની નિઘૃણ હત્યાની પૂર્વસંધ્યાએ, દિલ્હીના બિરલા હાઉસમાં પ્રાર્થના પૂર્વેનું ભાષણ, બેઉ સામેલ છે. ગાંધીજીએ ઓલ ઇન્ડિયા રેડિયો પર જીવનમાં માત્ર એકવાર, 12 નવેમ્બર 1947ના રોજ વક્તવ્ય આપ્યું એ પણ સચવાયેલું છે. રવિન્દ્રનાથ ટાગોર, સુભાષચંદ્ર બોસ, ડો. બાબાસાહેબ આંબેડકર, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ, સરોજિની નાયડુ જેવાં સ્વાતંત્ર્યનાયકોનાં ભાષણ પણ સામેલ છે.  ભારતના તમામ વડા પ્રધાન અને રાષ્ટ્રપતિનાં ભાષણોનાં રેકોર્ડિંગ્સ ખરાં જ.

ત્રીજી જાતિને કેન્દ્રમાં રાખીને બનતા વિષયો હમણાંથી થોડા વધ્યા છે. એમાં બે લેટેસ્ટ વિકલ્પ છે સુસ્મિતા સેનવાળી સિરીઝ અને નવાઝુદ્દીન સિદ્દિકીવાળી ફિલ્મ

છ એપિસોડ્સ અને એમાં સુસ્મિતા સેન લીડમાં. શ્રીગૌરી સાવંત અને દેશમાં વ્યંઢળોને કાયદેસર ત્રીજી જાતિ તરીકે 2014માં સર્વોચ્ચ અદાલતે આપેલી માન્યતા. એ વિષયની સિરીઝ એટલે તાલી. ઓટીટી પર ‘આર્યા’ જેવી દમદાર સિરીઝની બે સીઝનથી દિલ જીતી લેનારી સુસ્મિતાની ઉપસ્થિતિમાત્ર સિરીઝને આશાસ્પદ બનાવે. એમાં નોખો, વાસ્તવિક બીના પર આધારિત વિષય ઉમેરાતા તાલાવેલી વધી જાય શું હશે સિરીઝમાં? પછી રિમોટ ઉપાડી સિરીઝ જોવાનું શરૂ કરતાં આશાના મિનારા ધ્વસ્ત થવા માંડે. લે, આ શું?

એક પ્રસ્તાવના બાંધીને, શ્રીગૌરીની એકોક્તિ સાથે, ‘તાલી’ શરૂ થાય છે. પુરુષના દેહ સાથે જન્મ લેનાર ગણેશ ઉર્ફે ગણ્યાને શમણાં છે સ્ત્રી જેવા જીવનનાં. એને મા બનવું છે. એનાં માબાપ એની કાલીઘેલી વાતોને હળવાશથી લે છે. પછી તરત કથા પહોંચે છે પુખ્ત શ્રીગૌરી અને 2014ના સમયમાં. સર્વોચ્ચ અદાલત ત્રીજી જાતિના કેસ વિશે ફેસલો સુણાવે એની ઘડીઓ ગણાઈ રહી છે. ફેસલો સકારાત્મક આવતા ત્રીજી જાતિના સભ્યો ખરા અર્થમાં દેશના નાગરિકો તરીકે માન્યતા મેળવવાના છે. શ્રીગૌરી સાથે વિદેશી મહિલા પત્રકાર છે. ત્યાંથી કથા વર્તમાન અને ભૂતકાળમાં ઝૂલતી રહે છે. આજની શ્રાગૌરી અને ગઈકાલના ગણ્યા વચ્ચે. પહેલા એપિસોડના અંતે અદાલતના પ્રાંગણમાં શ્રીગૌરીના ચહેરાને એક ખેપાની શાહી ફેંકીને ખરડી નાખે કે અંદેશો થઈ જાય કે કંઈક ખૂટી રહ્યું છે અહીં.

કમનસીબે, એ લાગણી છેલ્લે સુધી બદલાતી નથી. કારણ નબળું લખાણ. એમાં વળી શ્રીગૌરીના સંવાદો શાને કાવ્યાત્મક છે એ સમજાતું નથી. “વરદી દેખ કર દરદી હો જાતી હૂં મૈં”, અને, “યે વકીલ કમ શકીલ ઝ્યાદા લગતા હૈ”, આ છે ઉદાહરણો. સિરીઝનો પ્રવાહ પણ કંટાળો ઉપજાવે એવો ધીમો અને વિચિત્ર છે. કોઈ સુપર રોચક ઘટના પણ નથી. પુરુષના હૃદયમાં સ્ત્રીનો જીવ લઈને મોટો થતો ગણેશ, પિતાની ઘૃણા, ગણેશનું ઘરેથી નાસી જવું, વ્યંઢળો સાથે જોડાવું, સેક્સ પરિવર્તન પછી મા બનવાની ઇચ્છા સેવવી… બધું ઉપરછલ્લું છે. શ્રીગૌરી એક્ટિવિસ્ટ તરીકે ઉભરવા માંડે છે ત્યારની સિરીઝ ઊંચકવાની તક પણ એળે જવા દેવાઈ છે.