શિખા (તમન્ના ભાટિયા) અને અનાહિતા (ડાયના પેન્ટી) બચપણથી ખાસમખાસ દોસ્ત છે. એક માર્કેટિંગમાં તો બીજી ફાઇનાન્સમાં જબરી છે. એકની નોકરી જાય છે તો એ સ્વર્ગસ્થ પિતા સંજય (ઇન્દ્રનીલ સેનગુપ્તા)નું ક્રાફ્ટ બિયરની કંપની બનાવવાનું સપનું સાકાર કરવા ચોટલી બાંધે છે. એમાં એની દોસ્તની નોકરીમાં ટંટો ઊભો થતાં એ પણ રાજીનામું આપે છે. શિખા અનાહિતાને પાર્ટનર તરીકે ભેગી લે છે. સંજયની બિયર બ્રાન્ડ, જો બજારમાં આવી હોત તો, નામ હોત ગોંદોગોલ (બંગાળીમાં ગોસમોટાળો) હોત. એ બ્રાન્ડની પેટન્ટ અને માલિકી, સંજયના તત્કાલીન દોસ્ત વિક્રમ વાલિયા (નીરજ કબી)એ છળથી પડાવી લીધાં હતાં. એની પાસેથી બ્રાન્ડ મેળવવાના નિષ્ફળ પ્રયત્ન પછી બેઉ કન્યાઓ જુગારો નામે બ્રાન્ડ લૉન્ચ કરે છે. બ્રાન્ડના લૉન્ચ કેમ્પેઇનમાં ડેવિડ જોન્સ (જાવેદ જાફરી)ને કરામત સાથે ઝળકાવવામાં આવતાં બ્રાન્ડ રાતોરાત લોકપ્રિય થાય છે. જોકે લૉન્ચ પહેલાં અને લૉન્ચ પછી શિખા-અનાહિતા સામે જાતજાતના પડકાર આવે છે. એનો સામનો કરતાં કરતાં બેઉ ક્યાં પહોંચે છે એ છે સિરીઝની વાર્તા.

‘ડુ યુ વાના પાર્ટનર’ પ્રાઇમ વિડિયોની આઠ એપિસોડવાળી નવી સિરીઝ છે. કન્યાઓ બિયર મેન્યુફેક્ચરિંગનું સ્ટાર્ટ-અપ શરૂ કરે એ એક્સાઇટિંગ વાત સિરીઝની પાયાની તાકાત છે. આજકાલ દર્શકોને સ્ટાર્ટ-અપના શોઝ ગમે છે. વેપાર કેવી રીતે થાય એ જાણવામાં કદાચ સૌને રસ છે. એમાંય બિયરનો વેપાર બે સુંદર કન્યાઓ શરૂ કરવાની હોય એટલે ગ્લેમર અને આકર્ષણ પણ ઉમેરાય.

મુંબઈ પોલીસના ઇતિહાસમાં એક નામ વિશેષ વજન સાથે લખાયેલું છે. એ છે ઇન્સ્પેક્ટર મધુકર ઝેંડેનું. આ અધિકારીના નામે અનોખો રેકોર્ડ નોંધાયો એ એનું કારણ. એમણે એક નહીં બબ્બે વખત, આખી દુનિયામાં કુખ્યાત આરોપી ચાર્લ્સ શોભરાજને ઝબ્બે કર્યો હતો. એનું આખું અને મૂળ નામ હોટચંદ ભવનાની ગુરમુખ શોભરાજ. એને જન્મ આજે હો ચી મિન્હ તરીકે ઓળખાતા વિયેટનામના શહેર સાઈગોનમાં થયો. એની નાગરિકતા ફ્રેન્ચ છે.

એક પ્રશ્નઃ શું એ જાણો છો કે ઓટીટી પરથી અનેક ફિલ્મો ગાયબ થઈ જાય છે? ઘણી ફિલ્મો લવાજમમાં જોઈ હોય પણ હવે જોવી હોય તો પૈસા લાગી શકે છે?

આનો જવાબ જો ખબર ના હોય અથવા આ પ્રશ્ન નવાઈ પમાડતો હોય તો આગળ વાંચો.

આમિર ખાને એની છેલ્લી ફિલ્મ ‘સિતારે ઝમીન પર’ ઓટીટીને ચરણે ધરવાને બદલે પે પર વ્યુ (જેટલી વખત જુઓ એટલી વખત પૈસા ચૂકવો) તરીકે રજૂ કરી એની બહુ ચર્ચા થઈ. જોકે નિર્માતા તરીકેની આમિરની ગયા વરસની ફિલ્મ ‘લાપતા લેડીઝ’ ઘરેડ પ્રમાણે ઓટીટીને આપી દેવામાં આવી હતી. એ ફિલ્મ સાથે જે થયું હતું એ મજેદાર હતું. દર્શકોએ એ ફિલ્મ જોવા થિયેટરમાં જવાની ખાસ તસદી લીધી નહોતી. પણ ફિલ્મ જેવી ઓટીટી પર આવી કે દર્શકો એના પર તૂટી પડ્યા હતા. ત્યારે આમિરે આશ્ચર્ય અનુભવ્યું હતું. અને ત્યારે જ કદાચ આમિરના મનમાં એના નિર્માણવાળી ભવિષ્યની ફિલ્મ, બોક્સ ઓફિસનો ફેરો ફરીને પરવાર્યા પછી, કઈ રીતે કમાણી કરશે એ વિશે મનમાં સ્પષ્ટતા થવા માંડી હતી. એમ, અંતે, ‘સિતારે ઝમીન પર’ ઓનલાઇન આવી ખરી પણ સશુલ્ક આવી.

આમિરની ફિલ્મ જોકે આ મોરચે વાવટો ફરકાવનારી એકમાત્ર ફિલ્મ નથી. ઘણી ફિલ્મો એવી છે જે આ રાહને અખત્યાર કરી રહી છે. ઘણી એવી પણ છે જે પહેલાં મફતમાં જોઈ શકાતી હતી પણ હવે પેઇડ થઈ ગઈ છે. એવી ફિલ્મો પણ છે જે ઓટીટી પરથી સદંતર ગાયબ થઈ ગઈ છે. દાખલા તરીકે આલિયા ભટ્ટ અને વિકી કૌશલવાળી ‘રાઝી.’ હમણાં સુધી જેને પ્રાઇમ વિડિયો પર સુખે માણી શકાતી હતી એવી આ અફલાતૂન ફિલ્મ ત્યાંથી છૂ થઈ ગઈ છે. એનું કારણ એ કે પ્રાઇમે આ ફિલ્મને ઓટીટી પર દેખાડવાના જેટલી અવધિના અધિકાર ખરીદ્યા હતા એ અવધિ પૂરી થઈ ગઈ. હા, પણ ‘રાઝી’ પૈસા ખર્ચીને બેશક જોઈ શકાય છે. એપલ ટીવી પર ફક્ત રૂ. 149 દામ છે.

ફિલ્મના પ્રસારણના દામ અને સમયમર્યાદા બેઉ હોય છે. ઓટીટી પર, સેટેલાઇટ ચેનલ પર, દૂરદર્શન (જેને વેપારી ભાષામાં ટેરેસ્ટ્રિઅલ રાઇટ્સ કહે છે), દરેકના અધિકાર હસ્તગત કરવાના વેગળા દામ હોય છે. એ તો ઠીક, વિમાનમાં ફિલ્મ દેખાડવાના, જહાજમાં દેખાડવાના… વગેરે વગેરે દામ પણ અલગ હોય છે. હમણાંથી એવું વર્તાઈ રહ્યું છે કે અનેક ફિલ્મો ઓટીટી પર એમના સ્ટ્રીમિંગની એક અવધિ પૂરી કર્યા પછી સીધી પે પર વ્યુ (આમિર ખાનની સ્ટાઇલમાં) થઈ રહી છે. નિર્માતાઓ એમની ફિલ્મના અધિકારી ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સને રિન્યુ કરી આપવાને બદલે અલગ તરીકો અજમાવી રહ્યા છે. એના લીધે દર્શકોનો ખર્ચ ભલે વધે પણ નિર્માતાની આવક વધે છે.

આવું શા માટે થઈ રહ્યું હશે, તમને પ્રશ્ન થતો હશે, રાઇટ?

અનુમાન લગાડવું સહેલું છે.

 તામિલમાં એક ફિલ્મ થોડાં સપ્તાહ પહેલાં આવી. નામ ‘મારીસાન’. ‘મારીસાન’ એટલે જ રામાયણમાં આવતો મારીચ રાક્ષસ. એ હતો તાડકાનો પુત્ર. એ વિશ્વામિત્રના યજ્ઞમાં બાધા નાખવા માટે કુખ્યાત હતો. જોકે પછી મારીચની કથામાં ટ્વિસ્ટ પણ હતો. એનો ક્લાઇમેક્સ એવો હતો કે ભગવાન શ્રીરામે એના શરીરથી મુક્ત કરીને પોતાનું પરમપદ આપ્યું હતું. તામિલ ફિલ્મને આવું ટાઇટલ એટલે અપાયું કે એની વાર્તામાં એવી કોઈક વાત છે કે આ ટાઇટલને સાર્થક કરે છે.

ડિરેક્ટર સુધીશ શંકરની આ ફિલ્મની હજી એક વાત જાણવા જેવી છે. પચીસ જુલાઈએ રિલીઝ થયેલી આ ફિલ્મે બોક્સ ઓફિસ પર ખાસ કશું ઉકાળ્યું નહીં પણ ઓટીટી પર એની સારી સરાહના થઈ રહી છે. નેટફ્લિક્સ પર આ ફિલ્મ ઘણા દર્શકો માણી રહ્યા છે. હાલમાં આ ટ્રેન્ડ ખાસ્સો જામ્યો છે. ફિલ્મ ગમે તેટલા ઉધામા મારે પણ દર્શકોએ જાણે નક્કી કરી લીધું છે કે એકદમ એકસ્ટ્રાઓર્ડિનરી ફિલ્મ માટે જ સિનેમાઘર સુધી જવું. બાકી ઓટીટી તો છે જ. એ અલગ વાત કે દર્શકોના આવા અભિગમથી ક્યારેક સારી ફિલ્મનો પણ બોક્સ ઓફિસ પર ખો વળી રહ્યો છે.

તો, ‘મારીસાન’ શું છે? ફહદ ફઝીલ અને વડીવેલુની આસપાસ ફરતી ફિલ્મની વાર્તા શરૂઆતમાં બહુ સરળ લાગે છે. એક ચોર નામે દયા, જ્યાં તક મળ્યે ત્યાં ખાતર પાડીને પોતાનું ગુજરાન ચલાવી રહ્યો છે. એક રાતે એ એક ઘરમાં ઘૂસે છે. ચોરી કરે એ પહેલાં એનો ભેટે સાંકળથી બાંધી રાખેલા એક જૈફ માણસ નામે વેલાયુધમ સાથે થાય છે. જૈફ માણસ કહે છે કે એને ભૂલી જવાની (અલ્ઝાઇમર) બીમારી હોવાથી એનો પોલીસ અધિકારી દીકરો એને આમ સાંકળે બાંધીને રાખે છે. એ દયાને કહે છે કે તું મને મુક્ત કરે અને બહાર લઈ જાય તો હું તને પચીસ હજાર રૂપિયા આપીશ. દયા એને બહાર લઈ જાય છે. એટીએમમાંથી પેલો જૈફ માણસ પૈસા કાઢે છે ત્યારે દયાની નજર પડે છે બેલેન્સ પર. એ છે પચીસ લાખ રૂપિયા. એની દાઢ સળકે છે કે બુઢ્ઢા પાસેથી આ રકમ પડાવી લઉં તો…

ઘેરબેઠા સોંઘા ભાવે ઓટીટી માણવાના દિવસો પૂરા થઈ રહ્યા છે કે શું? અને ઓટીટી એટલે વગર જાહેરાતનું, અસ્ખલિત મનોરંજન પીરસતું પ્લેટફોર્મ એ વ્યાખ્યા પણ બદલાઈ રહી છે કે શું? કોવિડ પછી દેશમાં ફેલાયેલા ઓટીટીના પ્રચંડ જુવાળ વખતે ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સે દર્શકોને અંકે કરવા, ખરેખર કહો કે પૈસા ફેંક તમાશા દેખ સુધી જેમને લઈ જઈ શકાય એવા સબસ્ક્રાઇબર્સનો મહાસાગર ઊભો કરવા, જે લલચામણી ઓફર્સ વહાવી હતી એનો પ્રવાહ હવે મંદ પડી રહ્યો છે. એની જગ્યાએ આવી ગયું છે નવું વલણ. એવું જેમાં પૈસા ભરીને મનોરંજન માણનાર સબસ્ક્રાઇબર્સને પણ હડફેટમાં લેવામાં આવી રહ્યા છે. શું છ આ ફેરફારો અને એની કેવીક અસર આપણા ગજવા અને મનોરંજન પર પડવા માંડી છે?

શરૂઆત જરા અલગ મુદ્દા સાથે કરીએ. એક અહેવાલમાં જણાવ્યા મુજબ 2023ના આઈસીસી ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપ વખતે ઓટીટી પર દર્શાવાયેલી જાહેરાતોમાંની 80% જાહેરાતો એવી હતી જે બિનસ્વાસ્થ્યપ્રદ પ્રોડક્ટ્સ વેચનારી હતી. એ જાહેરાતોએ જન્ક ફૂડ, દારુ, તમાકુનાં ઉત્પાદનો વેચવામાં કોઈ કસર બાકી રાખી નહોતી. શરમજનક કે ખેદની વાત એ પણ હતી કે આમાંની અનેક જાહેરાતો સીધી અને નફ્ફટ રીતે બાળકોને ટાર્ગેટ કરતી હતી. એમાં આપણા કહેવાતા સેલિબ્રિટીઝ ચમકતા હતા.