ટીવીની નબળી કે સબળી નકલથી પોતાની અલગ ઓળખ ઊભી કરવા ઓટીટીએ લાંબો પ્રવાસ ખેડવાનો છે. ગલગલિયાં કરાવતા કે ગુનાખોરીની દુનિયામાં ડોકિયું કરાવવા સાથે મગજ કુંઠિત કરનારા શોઝની ક્યારેક હદ આવવાની છે. સાથે ઉદય થવાનો છે નોન-ફિક્શન શોઝનો. એવા શોઝ જે જ્ઞાાન પણ પીરસે, મનોરંજન પણ, અને દર્શકને જુદી જ દુનિયામાં લટાર મારી આવ્યાનો સંતોષ પણ કરાવે

વરસ ૨૦૦૦નું હતું. ટેલિવિઝનની દુનિયામાં અનેક સેટેલાઇટ ચેનલ્સ પગપેસારો કરી ચૂકી હતી. એમાં ઝી સામે સોની અને સ્ટાર મરણિયા થઈ લડી રહી હતી. નંબર વન થવાની હોડમાં શું કરવું એની મથામણ હતી. એવામાં ૨૦૦૦ની સાલમાં સ્ટારે એકસાથે બે અખતરા કર્યા. એક હતો ડેઇલી સોપનો, જે હતી ‘ક્યૂંકિ સાસ ભી કભી બહુ થી.’ બીજો હતો ‘કૌન બનેગા કરોડપતિ’ નામના શોનો. મેગાસ્ટાર અમિતાભ બચ્ચનને પહેલીવાર ટીવી પર એ શો લાવ્યો. રમત રમતાં રમતાં, અમિતાભ સામે ખુરશી પર બેસીને, (હંગામી) ટીવી સ્ટાર બનીને, રૂપિયા એક કરોડ ઘેર લઈ જઈ શકવાની તક સૌના માટે અકલ્પનીય હતી. ‘કેબીસી’એ સ્ટારની ગણતરી કરતાંય સારું પરફોર્મ કર્યું. શો સુપર હિટ રહ્યો. પોતાના બે શોઝ થકી સ્ટારે સ્પર્ધામાં હનુમાન કૂદકો મારીને હરીફોને અચંબિત કરી નાખ્યા હતા.

૨૦૨૩માં ટેલિવિઝન માત્ર મેચ્યોર્ડ નથી થઈ ચૂક્યું. ટેલિવિઝન વાસ્તવમાં તો પોતાની ઘરેડમાં અટવાઈને આગળ કેમ વધવું એની મૂંઝવણ પણ અનુભવી રહ્યું છે. છોગામાં, સેટેલાઇટ ચેનલ્સે હવે આપસમાં લડવા સહિત ઓટીટી નામના નવા પડકારને ઝીંક આપવાની છે. સામે પક્ષે, ઓટીટીની મૂંઝવણ છે કોવિડિયા લોકડાઉનમાં પ્રસ્થાપિત થવાની તક મળી એને ટકાવીને વિકસતા રહેવાની. ક્રાઇમ આધારિત, સેક્સ આધારિત, હલકા મનોરંજન પીરસતા શોઝની વણજાર ઓટીટી પર ક્યારની જારી છે. એનાં અમુક અંશે વળતાં પાણી પણ શરૂ થઈ ગયાં છે. હવે જો ઓટીટી પર કંઈક જાદુઈ નથી આવતું તો ઘણાં પ્લેટફોર્મ્સ લથડિયાં ખાઈને પછડાટ ખાઈ શકે છે. સેટેલાઇટ ચેનલ કરતાં ઓછા ખર્ચે કદાચ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ શરૂ થઈ શકે છે. એટલે આ વહેતી ગંગામાં હાથ ધોવા ઘણા થનગનભૂષણો, બિલાડીના ટોપની જેમ આવ્યા અને આવતા રહેવાના છે. એમની સામે પડકાર છે ટકી બતાવવાનો.

ઘણા ઓટીટી સંચાલકો માથું ખંજવાળી રહ્યા છે કે ટકવા અને દર્શકો જીતવા કરવું તો શું કરવું?

સૌથી પહેલાં તો, ઓટીટી પર નોન-ફિક્શન શોઝનું ભવિષ્ય ઉજળું છે. જે રીતે કેબીસીએ સ્ટારની તકદીર બદલાવી હતી એમ દમદાર નોન-ફિક્શન શોઝ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સની તકદીર બદલાવી શકે છે. એની એક ઝલક ઓલરેડી આપણને મળી છે ‘શાર્ક ટેન્ક’થી. સોનીએ આ શો મૂળે એના ઓટીટી પ્લેટફોર્મ સોની લિવને ધ્યાનમાં રાખીને એના માટે જ બનાવ્યો. ઊગતા વેપારમાં કોઈક ધનવાન પૈસા લગાડવા વેપારી સાથે ચર્ચા કરે, વાટાઘાટ કરે, અને રોકાણ કરે, એમાં દર્શકોને જે રસ પડયો છે એણે સોની લિવના હરીફોને પણ અચંબિત કર્યા છે. બદલાયેલા આપણા દેશમાં યુવાનો બિઝનેસમાં ઝંપલાવવા થનગની રહ્યા છે. સ્ટાર્ટ-અપ્સના મામલે, એક અહેવાલ મુજબ, ભારત દુનિયામાં બીજા નંબરનો સૌથી અગત્યનો દેશ છે. એવામાં સ્ટાર્ટ-અપ્સના ફન્ડિંગ માટેનો આ શો ના ચાલ્યો હોત તો નવાઈ લાગત.

• ભારતીય ભાષાઓ જ નહીં, ભાષાની બોલીઓ પણ વૈવિધ્યસભર છે. એક ટીવી શોમાં આવી બોલીઓને આવરી લેતું ઓટીટી પ્લેટફોર્મને ઝળક્યું અને એ સાથે પર સૌનું ધ્યાન એના પર ખેંચાયું.
• ઓટીટી પર દૂરદર્શનનો પ્રભાવ પણ વધવાનો છે. યાદ રહે,  દેશના ખૂણેખૂણે પહોંચવાની દૂરદર્શન જેવી તાકાત હજી અનેક ઓટીટી પાસે નથી.

સ્ટેજ નામના ઓટીટી પ્લેટફોર્મ વિશે હજી હમણાં સુધી દેશના બહુમતી લોકો ખાસ જાણતા નહોતા. શાર્ક ટેન્કમાં એના રોકાણકારો આવ્યા એ સાથે ચારેકોર એની ચર્ચા થવા માંડી છે. શક્ય છે એના પછી આ ઓટીટી પ્લેટફોર્મને ડાઉનલોડ પણ અસંખ્ય લોકોએ કર્યું હશે. હાલમાં આ ઓટીટી હરિયાણવી અને રાજસ્થાની ભાષાના દર્શકોને મનોરંજન પીરસે છે. આગળ એનું લક્ષ્ય દેશની અન્ય ભાષા અને બોલીઓને આવરી લેવાનું છે. એક ટકા ઇક્વિટી માટે એક કરોડ રૃપિયા સ્ટેજને મળ્યા એ વાત બતાવે છે કે આ ક્ષેત્રનું ભવિષ્ય ખરેખર કેટલું ઉજળું હશે.

એટલે તો ઓટીટીની દુનિયામાં અનેક નવી બાબતો નિરંતર આકાર લઈ રહી છે. એક પછી એક નવું પ્લેટફોર્મ તો આવી જ રહ્યું છે, એમના કાર્યક્રમોની તરેહ પણ વર્તમાન પ્લેટફોર્મથી જુદી હોય એના પ્રયાસો પણ જારી છે. એવી અમુક આકાર લઈ રહેલી બાબતોની ચર્ચા કરીએ.