એવી ઘણી ફિલ્મો બની રહી છે જેને લોકો સુધી પહોંચવા માટે બિગ બજેટ રિલીઝની જરૂર નથી. કારણ સિમ્પલ છે. આ ફિલ્મો સીધી પહોંચી જાય છે ઓટીટી પર. સર્જકોએ બસ એટલું કરવાનું કે કોઈક ઓટીટી કંપની સામે સરસ પ્રેઝન્ટેશન કરવાનું, સેટ-અપ ઊભું કરવાનું અને નિર્માણ પતાવીને ફિલ્મ પકડાવી દેવાની સીધી ઓટીટી રિલીઝ માટે. એ આપણી કમનસીબી કે આવી ફિલ્મો જોવા આપણે સબસ્ક્રિપ્શન ફી ભરી હોય છે. એવી આશા સાથે કે ઘેરબેઠા લગાતાર કંઈક સારું જોવા મળતું રહેશે. સીધી ઓટીટી પર આવતી ઘણી ફિલ્મો આપણી આ અપેક્ષા પર પોતું ફેરવતી રહે છે એ હવે સમજાવા માંડ્યું છે.

આનંદ સુરાપુર આ પહેલાં ‘ધ ફકીર ઓફ વેનિસ’ નામની ફિલ્મ દિગ્દર્શક તરીકે અને ‘ક્વિક ગન મુરુગન’ નિર્માતા તરીકે બનાવી ચૂક્યા છે. બેઉ ફિલ્મો ખાસ કશું ઉકાળી શકી નહોતી. એમની લેટેસ્ટ ફિલ્મ ‘રૌતુ કા રાઝ’ છે. એમાં સ્ટાર એટ્રેક્શન નવાઝુદ્દીન સિદ્દીકી છે. ઉત્તરાખંડમાં એ શૂટ થઈ છે. ત્યાં છે રૌતુ નામનું ગામ. એમાં છે અંધ વિદ્યાર્થીઓ માટે એક શાળા, જ્યાં વૉર્ડન સંગીતા (નારાયણી શાસ્ત્રી)નું મૃત્યુ થયું છે. ઇન્સ્પેક્ટર દીપક નેગી (નવાઝુદ્દીન)ને દાળમાં કાળું હોવાની શંકા છે. તો, શરૂ થાય છે તપાસ. શંકાની સોય તણાઈ રહી છે સ્કૂલના માલિક મનોજ કેસરી (અતુલ તિવારી) તરફ, કારણ સ્કૂલની જમીન છે કરોડોની. પછઈ એ તણાય છે અમુક બીજાં પાત્રો તરફ પણ.

શરૂ થવાની સાથે જ ફિલ્મની વાર્તા આગળ વધવા છટપટિયાં મારતી હોય એનો ખ્યાલ આવવા માંડે છે. એથી, બે વિદ્યાર્થીઓ, રજત (પ્રથમ રાઠોડ) અને દિયા (દ્રષ્ટિ ગબા)ની ખંડિત પ્રેમકથાનો પણ એ આશરો લે છે. નેગી બેઉ બાબતોને સાંકળતો સત્ય જાણવા અહીંતહીં ભટક્યા કરે છે. છેવટે જે નિષ્પન્ન થાય છે એ બિલકુલ એવું નથી જે એક મર્ડર મિસ્ટ્રીને મજેદાર બનાવે. પરિસ્થિતિ પાની કમ જ રહે છે. ક્લાઇમેક્સ આવે ત્યારે થાય કે…

‘લાપતા લેડીઝ’ હાલની એક ઠીકઠીક સારી ફિલ્મ હતી. આમિર ખાનની પત્ની ભૂતપૂર્વ પત્ની કિરણ રાવ એની દિગ્દર્શિકા હતી. રવિ કિશનને બાદ કરતાં મોટાભાગના કલાકારો ઓછા જાણીતા હતા. ફિલ્મ પાંચેક કરોડમાં બની હોવાનો અને બોક્સ ઓફિસ પર એણે પચીસેક કરોડનો ધંધો કર્યો હોવાનો ઇન્ડસ્ટ્રીનો અંદાજ છે. જે રીતે ફિલ્મનાં વખાણ થયાં હતાં, અને એ યોગ્ય જ હતાં, એ રીતે આ ફિલ્મે આના કરતાં ઘણું વધારે કલેક્શન કર્યું હોત તો એ બરાબર જ ગણાત. નિષ્ણાતોના મતે થયું એમ કે દર્શકો ફિલ્મને જોવા આતુર હતા પણ થિયેટરમાં જઈને નહીં, ઘેરબેઠા, ઓટીટી પર. રાઇટ.

આવું હવે એક ફિલ્મ સાથે નથી થઈ રહ્યું. ઘણી ફિલ્મો લોકોના આ બદલાતા અભિગમને લીધે બોક્સ ઓફિસ પર ધાર્યાનુસાર કલેક્શન કરવામાં નિષ્ફળ જઈ રહી છે. ઓટીટીની આ પહોંચ અને તાકાત બોક્સ ઓફિસ માટે, ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી માટે એક ચેતવણી છે. એ છે, “કાં તો એવી ફિલ્મ બનાવો જે દર્શકે મોટા પડદે માણ્યા વિના છૂટકો ના હોય કાં પછી ભોગવો પરિણામ.”

ઓટીટીએ જે બદલાવ સર્જયા છે એની વાત આ એક મુદ્દે પૂરી થતી નથી. બીજા પણ એવા બદલાવ છે જે નોંધવા જેવી છે.

ઓટીટીએ ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીના સ્ટારડમનાં સમીકરણો ઊંધાચત્તા કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. એક સમય હતો જ્યારે લોકોના માનસ પર ફિલ્મી સિતારાનું આધિપત્ય હતું. એ પણ પ્રાદેશિક ધોરણે. હિન્દી ફિલ્મો જોનારા મન પર ખાન્સ અને બચ્ચન્સ, કપૂર્સ, કુમાર્સ વગેરે છવાયેલા રહેતા. નટીઓના મામલે પણ બિલકુલ આવું હતું. સેટેલાઇટ ચેનલ્સ પર પ્રાદેશિક, ખાસ તો દક્ષિણ ભારતીય ફિલ્મો, ડબ થઈને આવવા માંડી એ સાથે આ સિતારાઓ સાથે ત્યાંના સ્ટાર્સ સીધા સ્પર્ધામાં ઊતર્યા. કોણે ધાર્યું હતું કે પ્રભાસ અને અલ્લુ અર્જુન અને રામ ચરણ અને ડુલકેર સલમાનની ફિલ્મો હિન્દી પટ્ટામાં શાહરુખ, સલમાન, આમિર, અમિતાભ, અક્ષય વગેરેની ફિલ્મોને આ રીતે હંફાવશે? આજે એ સ્થિતિ સામાન્ય છે. સાથે, મુખ્યત્વે ઓટીટીને લીધે ઘણા કલાકારો જસ્ટ અનધર એક્ટરમાંથી સ્ટાર્સ બન્યા છે. જયદીપ અહલાવતનો દાખલો લો. પાતાલગંજને કારણે એનું વિશ્વભરમાં નામ ગાજ્યું. સ્થિતિ ત્યાં પહોંચી છે કે એન એક્શન હીરો અને મહારાજ જેવી ફિલ્મમાં એ ટોચના કલાકાર સાથે સમાંતર ભૂમિકામાં, ઓલમોસ્ટ હીરો તરીકે દેખાઈ રહ્યો છે. શેફાલી શાહનો દાખલો પણ લો. બોલિવુડે જેની ટેલેન્ટની મામૂલી કદર કરી એવી આ અભિનેત્રીને ઓટીટીએ એવી સુવર્ણ તકો પૂરી પાડી છે કે આજે એ પહેલાં કરતાં ક્યાંય વધુ દર્શકપ્રિય થઈ છે અને દમદાર પાત્રો પણ મેળવતી થઈ છે. ઓટીટી વિના આ શક્ય ના થાત.

‘કોટા ફેક્ટરી’ની સીઝન બેના અંતે એક વિદ્યાર્થીએ આત્મહત્યા કરી હતી. એ આત્મહત્યાથી જીતુભૈયા (જીતેન્દ્ર કુમાર) હચમચી જાય છે. વિદ્યાર્થીઓનું સફળ કાઉન્સેલિંગ કરતાં જીતુભૈયાએ હવે કાઉન્સેલર-થેરાપિસ્ટ ડો. સુધા (સોહેલા કપૂર)ની સારવાર લેવાનો વારો આવ્યો છે. સીઝન ત્રણ ત્યાંથી શરૂ થાય છે. ડો. સુધા જીતુભૈયાને પૂછે છે, “ક્યૂં જીતુભૈયા? સર ક્યૂં નહીં?”

કારણ જીતુભૈયા ‘પ્રોફેસર’ જેવો પ્રોફેસર નથી. એની ઇન્સ્ટિટ્યુટ એઇમર્સના સ્ટુડન્ટ્સને એ માત્ર ભણાવતો નથી. આઈઆઈટી અને નીટની પરીક્ષાઓની તૈયારી કરાવવા સાથે એ એમને શીખવે છે કટ્ટર શૈક્ષણિક હરીફાઈ વચ્ચે ટકતા અને લડતા. એને મન વિદ્યાર્થીઓ સ્વજન છે. એટલે જ એક વિદ્યાર્થીની આત્મહત્યા એને હચમચાવી નાખે છે.

બે સીઝનથી જેણો વિશાળ ચાહકવર્ગ ઊભો કર્યો છે એવી નેટફ્લિક્સની ‘કોટા ફેક્ટરી’ આ વખતે જીતુભૈયાની મનઃસ્થિતિ, ફાઇનલ એક્ઝામ્સ, સફળતા-નિષ્ફળતા સહિત સ્ટુડન્ટ ઉદય ગુપ્તા (આલમ ખાન)નાં માબાપને સાંકળતી અંજામ સુધી પહોંચે છે. નવી સીઝન પણ પાંચ એપિસોડ્સની છે. દિગ્દર્શક પ્રતીશ મહેતા છે. આ સીઝન પણ બ્લેક એન્ડ વ્હાઇટ છે.

દેશના કોચિંગ કેપિટલ કોટામાં આકાર લેતી સિરીઝની નવી સીઝન પણ અપેક્ષાઓમાં પાર ઊતરે છે. પહેલા એપિસોડમાં આવે છે વૈભવ (મયૂર મોરે)નો આઈપીએલમાં સ્થાન મેળવવા પ્રયાસરત કઝિન. બીજા એપિસોડમાં આર્થિક અડચણો વચ્ચે બાલમુકુંદ મીના (રંજન રાજ) આપવા માંડે છે ટ્યુશન્સ. ત્રીજા એપિસોડમાં પ્રોફેસર ગગન રસ્તોગી (રાજેશ કુમાર) સાથે જીતુભૈયાની ચડભડ, ચોથામાં ઉદયનો અકસ્માત અને પાંચમામાં પરીક્ષાનું પરિણામ. આ બધાં વચ્ચે જીતુભૈયાને મળે રાજસ્થાન સરકારનું શિક્ષણનીતિ ઘડતી સમિતિમાં જોડાવાનું આમંત્રણ. સમાંતર ચાલે છે વૈભવ-વર્તિકા (રેવતી પિલ્લાઈ) અને ઉદય-શિવાંગી (અહસાસ ચનાના)નો લવ ટ્રેક. એઇમર્સના મૂળ માલિકની કેમિસ્ટ્રી પ્રોફેસર દીકરી પૂજા (તિલોતમા શોમ) પણ સીઝનમાં પાત્ર તરીકે ઉમેરાય અને વિકસે છે.

રાષ્ટ્રીય કક્ષાની, એન્જિનિયરિંગ અને મેડિકલની પ્રવેશ પરીક્ષાના વિદ્યાર્થીઓની આપવીતી, તાણ, સમસ્યાઓ, સફળ થવાની મહેનત કે ઇચ્છા સાથે નિષ્ફળ થવાનો અસહ્ય ભય અને એનાં દુષ્પરિણામ, એ સૌને સિરીઝ બખૂબી સાંકળી લે છે. વાસ્તવિક લાગતી ટ્રીટમેન્ટ સિરીઝને લવેબલ બનાવે છે. બાપના પૈસાનું પાણી કરતો ઉદય કે ભણતર માટે પ્રેમફાગ ખેલવાથી દૂર રહેતો વૈભવ, ઉધારી લેવા કરતાં ટ્યુશન આપીને પોતાના અભ્યાસનો જ ભોગ આપી બેસતો મીના, દરેક સ્ટુડન્ટ આપણી આસપાસના યુવાનો જેવો છે. આ વખતે જીતુભૈયા સિવાયના બે પ્રોફેસર્સ થકી કોચિંગ ક્લાસ ચલાવવાના કામ સાથે સંકળાયેલા પડકારોનો પણ સાક્ષાત્કાર થાય છે. વાસ્તવિકતાના વહેણમાં થોડું નાટ્યતત્ત્વ પણ છે. જેમ કે ઉદયની જગ્યાએ પરીક્ષા આપતો મીના અને ક્લાઇમેક્સમાં પરીક્ષાના સેન્ટરને બદલે ભળતી જગ્યાએ પહોંચી જતા વૈભવને ખરેખરા એક્ઝામ સેન્ટરે પહોંચાડવાનું દ્રશ્ય.

જીતુભૈયા અને ડો. સુધા વચ્ચેનાં દ્રશ્યો હૈયે સ્પર્શતાં, મજાનાં છે. અભિનયના મોચરે સિરીઝ એવી થાળે પડેલી અને સચોટ છે કે નાનામાં નાનું પાત્ર પણ દર્શક સુધી પહોંચે છે. જેમ કે, આ સીઝનમાં જેના ભાગે ઓછું કામ આવ્યું છે એ મીનળ (ઊર્વી સિંઘ)નું પાત્ર પણ.

સીઝનનાં ગીત અર્થપૂર્ણ છતાં બહુ કામનાં નથી. ક્લાઇમેક્સ મજાનો પણ સમગ્ર સીઝન જેવી અસર ઊભી કરવામાં થોડો મોળો પડે છે. હા, નવી સીઝનના વળાંક એ ઊભા કરે છે. પ્રશ્ન થાય કે જીતુભૈયા જયપુર હશે તો સિરીઝ અને એઇમર્સ કેવી રીતે આગળ વધશે? ઉત્તમ લખાણથી દિલ જીતનારી સિરીઝનાં લેખકો, પુનિત બત્રા, મહેશ ચંદવાની, નિકિતા લાલવાણી અને પ્રવીણ યાદવ એનો જવાબ શોધશે તો ખરાં જ.

‘કોટા ફેક્ટરી’, લાઇક ‘પંચાયત’, એ મોડ પર છે જ્યાં અણધાર્યા અને બિનજરૂરી ચેડાં વગર સિરીઝ ચાલશે તો દર્શકોને ખુશ કરશે જ. સરળતા અને રિયલિસ્ટિક ટચ સાથે, જીતુભૈયા સહિત સ્ટુડન્ટ્સનાં પાત્રો પણ દિલમાં વસશે જ. ઇન શોર્ટ, જુઓ ‘કોટા ફેક્ટરી.’ એ સંતુષ્ટ કરવાને સક્ષમ છે.

મહારાજ’ મોળી છે

આનાથી વિપરીત છે ‘મહારાજ.’ એ પણ નેટફ્લિક્સ પર છે. વિવાદ વચ્ચે એ સ્ટ્રીમિંગ સુધી પહોંચી છે. સૌરભ શાહની આ નામની સફળ નવલકથા પરથી એને યશરાજ ફિલ્મ્સ અને ડિરેક્ટર સિદ્ધાર્થ પી. મલ્હોત્રા પડદે લાવ્યા છે. સન 1860ના દાયકાના મહારાજ લાઇબલ કેસથી એ પ્રેરિત છે. મુંબઈનો પત્રકાર કરસનદાસ મુળજી (આમિર ખાનનો દીકરો, જુનૈદ ખાન) વૈષ્ણવોની હવેલીના વગદાર બાવાશ્રી, જદુનાથ મહારાજ ઉર્ફે જેજે (જયદીપ અહલાવત) સામે મેદાને પડે છે. જેજે ચરણસેવાના બહાને સ્ત્રીઓ સાથે કામક્રીડા કરે છે. કરસન અવાજ ઉઠાવે છે તો જેજે અદાલતમાં રૂ. 50,000 (આજના કરોડો)નો દાવો ઠોકી દે છે. રિલીઝ સામે વિવાદો ના થયા હોત તો ફિલ્મ ક્યારે આવી અને ગઈ એ જાણવાની તસદી દર્શક ના લેત. જુનૈદના લોન્ચપૅડ તરીકે એ થોડી ચર્ચાઈ હોત ખરી, પણ એના લીધે ફિલ્મ સફળ ના થાત. એની મૂળ નવલકથા દમદાર છે. કરસનદાસ, જેજે સહિત એમાં કોર્ટરૂમ ડ્રામા વાચકને જકડી રાખે છે. ફિલ્મમાં બધું નબળું છે. ભારતીયોની ધર્માંધતાને (લાઇક ‘આશ્રમ’ સિરીઝ કે ‘સિર્ફ એક બંદા કાફી હૈ’ ફિલ્મ) મેકર્સ અસરકારક રીતે રજૂ કરી શક્યા નથી. નબળા સ્ક્રીનપ્લે અને ડાયલોગ્ઝ (વિપુલ મહેતા, બર્નાર્ડ વિલિયમ્સ, સ્નેહા દેસાઈ)નું ગ્રહણ આખી ફિલ્મ પર ઝળુંબે છે. મુંબઈમાં ઉછરવા છતાં કરસનને જેજેનાં કારસ્તાનોની જાણ છેક ત્યારે થાય છે જ્યારે જેજેની ચરણસેવાનો રેલો એની વાગ્દત્તા કિશોરી (શાલિની પાંડે) સુધી પહોંચે છે. ફિલ્મની માવજત પણ ગંભીર, વિચારોત્તેજક વિષયને છાજે એવી નથી. યશરાજને બધું લાર્જર ધેન લાઇફ બતાવવાની બીમારી છે. ફિલ્મનું આઇટમ નંબર જેવું ગીત, જેજેનું મહેલને શરમાવે એવું ઘર બધું કથાની જરૂરિયાતની વિરુદ્ધ છે. કોસ્ચ્યુમ્સ બુટિકછાપ છે. કિશોરીની એક્ઝિટ ટર્નિંગ પોઇન્ટને બદલે નવી પ્રેમકથા શરૂ કરવાનું બહાનું બને છે. એમ ઉમેરાય છે વિરાજ (શર્વરી વાઘ)નું પાત્ર. સપોર્ટિંગ પાત્રોમાં ગુજરાતી કલાકારો (રસિક દવે, સંજય ગોરડિયા, ઉત્કર્ષ મઝુદાર, ધર્મેન્દ્ર ગોહિલ, જય ઉપાધ્યાય, સંદીપ મહેતા, કમલેશ ઓઝા, સ્નેહા દેસાઈ, નીલેશ મહેતા…) વેડફાયાં છે. દાદાભાઈ નવરોજી, ડો. ભાઉ દાજી લાડ જેવાં પાત્રોનું હોવું અર્થપૂર્ણ બનતું નથી. ક્લાઇમેક્સનો કોર્ટરૂમ ડ્રામા ફિક્કો છે. એ ફિલ્મનું સૌથી સશક્ત અને અનિવાર્ય પાસું બની શકત જો… જયદીપ અહલાતને જેજે તરીકે ભવ્યતા સાથે ચિત્રિત કરાયો છે. કલાકાર તરીકે એ સરસ જ છે. જુનૈદ આત્મવિશ્વાસસભર છે. એનો લૂક ચોકલેટી નથી. નોખાં પાત્રોમાં એનું ભવિષ્ય ઉજળું લાગી રહ્યું છે. શાલિની અસરકારક પણ પાત્ર ટૂંકું છે. શર્વરી ઓકે છે. ટૂંકમાં, ‘મહારાજ’ને સુંદર, યાદગાર ફિલ્મ બનાવવા રિયાલિટીના ટચ સાથે જીવંત કરવાની જરૂર હતી. એટલે જ, વૈષ્ણવોએ, “બંધ કરો મહારાજ…”નો ગોકીરો કરવાની જરૂર નથી. એમાં હવેલીના ઉલ્લેખ અને ક્યાંક શ્રીનાથજીની ઝાંખી સિવાય વૈષ્ણવ સંપ્રદાય વિશે કશું દર્શાવાયું નથી. મુદ્દે, ‘મહારાજ’ જસ્ટ અનધર, એવરેજ ફિલ્મથી વિશેષ કંઈ નથી.

(ગુજરાત સમાચારની સંજયની કૉલમ ઑનલાઇન ઝિંદાબાદમાં શુક્રવાર તા. 28 જૂન, 2024 પ્રસિદ્ધ થયેલો લેખ)

આ લેખ ગુજરાત સમાચારમાં વાંચવા અહીં ક્લિક કરોઃ

https://epaper.gujaratsamachar.com/chitralok/28-06-2024/6

ઓટીટી પર હમણાં સુધી એક પ્લેટફોર્મ પર જોવા મળતાં લોકપ્રિય શો કે ફિલ્મો અન્ય પ્લેટફોર્મ પર જોવા મળતાં નથી. અગ્રણી ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ માત્ર પોતાના ગ્રાહકો, એટલે કે સબસ્ક્રાઇબર્સ માટે જે શો બનાવે એ હોય છે ઓરિજિન્લસ. આ ઓરિજિનલ્સ શબ્દ ઘણા શો-ફિલ્મની જાહેરાતમાં, એમના ટ્રેઇલર્સમાં આપણે વારંવાર જોયો છે. હવે સિચ્યુએશનમાં ધીમેધીમે પણ ફરક પડવાની શરૂઆત થવાની છે. હવે એવું બની શકે છે કે પ્રાઇમ વિડિયોનો ઓરિજિનલ શો નેટફ્લિક્સ પર અને નેટફ્લિક્સનો ઓરિજિનલ શો જિયો સિનેમા પર પણ જોઈ શકાય. એને કહેવાય સિન્ડિકેશન. ઓટીટીની દુનિયામાં હવે જે પરિવર્તન આપણે નિહાળવાના છીએ એ છે સિન્ડિકેશનનું. વિગતે સમજી લઈએ.

સિન્ડિકેશન એટલે એક શો કે ફિલ્મ કે સીરીઝને એક કરતાં વધુ પ્લેટફોર્મ પર માણવાનો વિકલ્પ મળવો. અત્યારે પણ ઘણી જૂની ફિલ્મો અને ટીવીના શોઝ, ડોક્યુમેન્ટરીઝ એક કરતાં વધુ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર ઉપલબ્ધ છે. જૂના કાર્યક્રમો માટે આવું કરવું વધુ સુલભ હોય છે. કારણ, એના પ્રસારણના અધિકારો થકી થનારી મોટાભાગની આવક નિર્માતાએ પહેલેથી રળી લીધી હોય છે. પછી જે બચે એ કસ કાઢવા નિર્માતા પ્રસારણના અધિકાર સસ્તામાં અનેકને આપે છે. એક્સક્લુઝિવ અને નોન એક્સક્લુઝિવ એ પ્રસારણ અધિકારોના બે મુખ્ય પ્રકાર છે. ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સે પોતાનો દર્શકવર્ગ ઊભો કરવા હમણાં સુધી એક્સક્લુઝિવ શોઝ અને ફિલ્મોનું નિર્માણ કરવા પાછળ કરોડો રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું છે. આવી ફિલ્મો અને શોઝ જ્યારે માત્ર એક પ્લેટફોર્મ પર હોય ત્યારે, ગમે તેટલી સારી ગુણવત્તા હોય તો પણ, એને દર્શકો તો માત્ર એ મળે જે સંબંધિત ઓટીટી પ્લેટફોર્મના ગ્રાહક હોય. સિન્ડિકેશનને લીધે આ મર્યાદા હટી જાય છે. એના લીધે અન્ય પ્લેટફોર્મ્સના ગ્રાહકોને પણ એ ફિલ્મો, શોઝ વગેરે જોવાનો લહાવો મળી શકે છે. એમ થવાથી નિર્માતાને રોકાણનું વધુ વળતર કમાવાની તક સાથે વધુ દર્શકો સુધી પહોંચવાની તક પણ મળે છે.

આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇને કહ્યું હતું કે એવો એક દિવસ આવશે જ્યારે ટેક્નોલોજી માનવતાને વળોટીને આગળ નીકળી જશે અને, દુનિયામાં માત્ર મૂર્ખોની પેઢી હશે, એ સમયે ઇન્ટરનેટ, સ્માર્ટફોન્સ, ઓટીટી વગેરે નહોતાં. આજે એ વાત અક્ષરશઃ સાચી પડવા તરફ છે. એવામાં એ સમજવું અનિવાર્ય થઈ ગયું છે કે ઓનલાઇન વિશ્વમાં વિહરવું હોય તો કેટલું, કેવું અને શું કામ

સવાર પડી અને આંખો ચોળતાં સનાનો પથારી પર આમતેમ ફર્યો, “મોબાઇલ ક્યાં?” રોજના અંદાજ પ્રમાણે જોકે ચોક્કસ જગ્યાએ મોબાઇલ નહોતો. પાંચ-સાત સેકન્ડમાં સના ઘાંઘી થઈ ગઈ. “મોબાઇલ, મોબાઇલ, મોબાઇલ…” એનું હૈયું એક ધબકારો ચૂકી ગયું. છેવટે મોબાઇલ હાથ લાગ્યો અને એને હાશ થઈ. બીજી જ પળે એની નજર નોટિફિકેશન્સ પર ફરવા માંડી, “કોના મેસેજ છે? ગઈકાલ રાતની મારી પોસ્ટ્સને કેટલી લાઇક્સ મળી? અને કોમેન્ટ્સ?”

ઉંમરના બાધ વિના, અગત્યતાની ઐસીતૈસી કરતાં, સોમાંથી નેવું જણની સવાર બસ, હવે આ રીતે પડે છે. નથી કોઈને પળવાર પોતાની હસ્તરેખાઓ જોવાની ફુરસદ (જે એક સુંદર શરૂઆત છે સવારની, રાઇટ?) કે નથી કોઈને જાગ્યાની પહેલી ક્ષણ ભગવાનનું નામ લેવાની તમા. જિંદગી ખરેખર ઓનલાઇન જગતની ભયંકર ઓશિયાળી થઈ ગઈ છે. કેટલી હદે ઓશિયાળી, જાણો છો?

દુનિયામાં અત્યારે 6.84 અબજ સ્માર્ટફોન્સ કામ કરી રહ્યા છે. ધરતીના ગોળા પર માણસની વસતિ છે 7.95 અબજ. કહો કે એવા માણસો જ બચ્યા નથી જેમની પાસે મોબાઇલ નથી. દેશ, ભાષા, શિક્ષણ, જરૂર, સમજણ… તમામ બાધને પડતા મૂકીને લોકો સવારથી રાત મોબાઇલમાં રત છે. માણસનું ચાલે તો એવી એપ પણ શોધી કાઢશે હવે, જે એને ઊંઘમાં પણ નોટિફિકેશન આપશે કે જો, તું સૂએ ત્યારે ફલાણાએ તારી પોસ્ટને લાઇક કરી છે. ચોવીસ કલાકમાંથી આઠ કલાક ઊંઘના કાઢી નાખીએ તો બાકીના સોળમાંથી સાતેક કલાક માણસ એક અથવા બીજી સ્ક્રીન સામે ડોળા તાગી રહ્યો છે. અમેરિકન રહે છે સાત કલાક, તો સાઉથ આફ્રિક્ન્સ ઓલમોસ્ટ અગિયાર કલાક. હા, અગિયાર કલાક! એમાં પણ ઝેન ઝેડ એટલે સન 1996થી 2010 વચ્ચે જન્મેલી પેઢી. આ પેઢી દરરોજ નવ કલાક સ્ક્રીન સામે રહે છે.