મુંબઈ પોલીસના ઇતિહાસમાં એક નામ વિશેષ વજન સાથે લખાયેલું છે. એ છે ઇન્સ્પેક્ટર મધુકર ઝેંડેનું. આ અધિકારીના નામે અનોખો રેકોર્ડ નોંધાયો એ એનું કારણ. એમણે એક નહીં બબ્બે વખત, આખી દુનિયામાં કુખ્યાત આરોપી ચાર્લ્સ શોભરાજને ઝબ્બે કર્યો હતો. એનું આખું અને મૂળ નામ હોટચંદ ભવનાની ગુરમુખ શોભરાજ. એને જન્મ આજે હો ચી મિન્હ તરીકે ઓળખાતા વિયેટનામના શહેર સાઈગોનમાં થયો. એની નાગરિકતા ફ્રેન્ચ છે.

એક પ્રશ્નઃ શું એ જાણો છો કે ઓટીટી પરથી અનેક ફિલ્મો ગાયબ થઈ જાય છે? ઘણી ફિલ્મો લવાજમમાં જોઈ હોય પણ હવે જોવી હોય તો પૈસા લાગી શકે છે?

આનો જવાબ જો ખબર ના હોય અથવા આ પ્રશ્ન નવાઈ પમાડતો હોય તો આગળ વાંચો.

આમિર ખાને એની છેલ્લી ફિલ્મ ‘સિતારે ઝમીન પર’ ઓટીટીને ચરણે ધરવાને બદલે પે પર વ્યુ (જેટલી વખત જુઓ એટલી વખત પૈસા ચૂકવો) તરીકે રજૂ કરી એની બહુ ચર્ચા થઈ. જોકે નિર્માતા તરીકેની આમિરની ગયા વરસની ફિલ્મ ‘લાપતા લેડીઝ’ ઘરેડ પ્રમાણે ઓટીટીને આપી દેવામાં આવી હતી. એ ફિલ્મ સાથે જે થયું હતું એ મજેદાર હતું. દર્શકોએ એ ફિલ્મ જોવા થિયેટરમાં જવાની ખાસ તસદી લીધી નહોતી. પણ ફિલ્મ જેવી ઓટીટી પર આવી કે દર્શકો એના પર તૂટી પડ્યા હતા. ત્યારે આમિરે આશ્ચર્ય અનુભવ્યું હતું. અને ત્યારે જ કદાચ આમિરના મનમાં એના નિર્માણવાળી ભવિષ્યની ફિલ્મ, બોક્સ ઓફિસનો ફેરો ફરીને પરવાર્યા પછી, કઈ રીતે કમાણી કરશે એ વિશે મનમાં સ્પષ્ટતા થવા માંડી હતી. એમ, અંતે, ‘સિતારે ઝમીન પર’ ઓનલાઇન આવી ખરી પણ સશુલ્ક આવી.

આમિરની ફિલ્મ જોકે આ મોરચે વાવટો ફરકાવનારી એકમાત્ર ફિલ્મ નથી. ઘણી ફિલ્મો એવી છે જે આ રાહને અખત્યાર કરી રહી છે. ઘણી એવી પણ છે જે પહેલાં મફતમાં જોઈ શકાતી હતી પણ હવે પેઇડ થઈ ગઈ છે. એવી ફિલ્મો પણ છે જે ઓટીટી પરથી સદંતર ગાયબ થઈ ગઈ છે. દાખલા તરીકે આલિયા ભટ્ટ અને વિકી કૌશલવાળી ‘રાઝી.’ હમણાં સુધી જેને પ્રાઇમ વિડિયો પર સુખે માણી શકાતી હતી એવી આ અફલાતૂન ફિલ્મ ત્યાંથી છૂ થઈ ગઈ છે. એનું કારણ એ કે પ્રાઇમે આ ફિલ્મને ઓટીટી પર દેખાડવાના જેટલી અવધિના અધિકાર ખરીદ્યા હતા એ અવધિ પૂરી થઈ ગઈ. હા, પણ ‘રાઝી’ પૈસા ખર્ચીને બેશક જોઈ શકાય છે. એપલ ટીવી પર ફક્ત રૂ. 149 દામ છે.

ફિલ્મના પ્રસારણના દામ અને સમયમર્યાદા બેઉ હોય છે. ઓટીટી પર, સેટેલાઇટ ચેનલ પર, દૂરદર્શન (જેને વેપારી ભાષામાં ટેરેસ્ટ્રિઅલ રાઇટ્સ કહે છે), દરેકના અધિકાર હસ્તગત કરવાના વેગળા દામ હોય છે. એ તો ઠીક, વિમાનમાં ફિલ્મ દેખાડવાના, જહાજમાં દેખાડવાના… વગેરે વગેરે દામ પણ અલગ હોય છે. હમણાંથી એવું વર્તાઈ રહ્યું છે કે અનેક ફિલ્મો ઓટીટી પર એમના સ્ટ્રીમિંગની એક અવધિ પૂરી કર્યા પછી સીધી પે પર વ્યુ (આમિર ખાનની સ્ટાઇલમાં) થઈ રહી છે. નિર્માતાઓ એમની ફિલ્મના અધિકારી ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સને રિન્યુ કરી આપવાને બદલે અલગ તરીકો અજમાવી રહ્યા છે. એના લીધે દર્શકોનો ખર્ચ ભલે વધે પણ નિર્માતાની આવક વધે છે.

આવું શા માટે થઈ રહ્યું હશે, તમને પ્રશ્ન થતો હશે, રાઇટ?

અનુમાન લગાડવું સહેલું છે.

 તામિલમાં એક ફિલ્મ થોડાં સપ્તાહ પહેલાં આવી. નામ ‘મારીસાન’. ‘મારીસાન’ એટલે જ રામાયણમાં આવતો મારીચ રાક્ષસ. એ હતો તાડકાનો પુત્ર. એ વિશ્વામિત્રના યજ્ઞમાં બાધા નાખવા માટે કુખ્યાત હતો. જોકે પછી મારીચની કથામાં ટ્વિસ્ટ પણ હતો. એનો ક્લાઇમેક્સ એવો હતો કે ભગવાન શ્રીરામે એના શરીરથી મુક્ત કરીને પોતાનું પરમપદ આપ્યું હતું. તામિલ ફિલ્મને આવું ટાઇટલ એટલે અપાયું કે એની વાર્તામાં એવી કોઈક વાત છે કે આ ટાઇટલને સાર્થક કરે છે.

ડિરેક્ટર સુધીશ શંકરની આ ફિલ્મની હજી એક વાત જાણવા જેવી છે. પચીસ જુલાઈએ રિલીઝ થયેલી આ ફિલ્મે બોક્સ ઓફિસ પર ખાસ કશું ઉકાળ્યું નહીં પણ ઓટીટી પર એની સારી સરાહના થઈ રહી છે. નેટફ્લિક્સ પર આ ફિલ્મ ઘણા દર્શકો માણી રહ્યા છે. હાલમાં આ ટ્રેન્ડ ખાસ્સો જામ્યો છે. ફિલ્મ ગમે તેટલા ઉધામા મારે પણ દર્શકોએ જાણે નક્કી કરી લીધું છે કે એકદમ એકસ્ટ્રાઓર્ડિનરી ફિલ્મ માટે જ સિનેમાઘર સુધી જવું. બાકી ઓટીટી તો છે જ. એ અલગ વાત કે દર્શકોના આવા અભિગમથી ક્યારેક સારી ફિલ્મનો પણ બોક્સ ઓફિસ પર ખો વળી રહ્યો છે.

તો, ‘મારીસાન’ શું છે? ફહદ ફઝીલ અને વડીવેલુની આસપાસ ફરતી ફિલ્મની વાર્તા શરૂઆતમાં બહુ સરળ લાગે છે. એક ચોર નામે દયા, જ્યાં તક મળ્યે ત્યાં ખાતર પાડીને પોતાનું ગુજરાન ચલાવી રહ્યો છે. એક રાતે એ એક ઘરમાં ઘૂસે છે. ચોરી કરે એ પહેલાં એનો ભેટે સાંકળથી બાંધી રાખેલા એક જૈફ માણસ નામે વેલાયુધમ સાથે થાય છે. જૈફ માણસ કહે છે કે એને ભૂલી જવાની (અલ્ઝાઇમર) બીમારી હોવાથી એનો પોલીસ અધિકારી દીકરો એને આમ સાંકળે બાંધીને રાખે છે. એ દયાને કહે છે કે તું મને મુક્ત કરે અને બહાર લઈ જાય તો હું તને પચીસ હજાર રૂપિયા આપીશ. દયા એને બહાર લઈ જાય છે. એટીએમમાંથી પેલો જૈફ માણસ પૈસા કાઢે છે ત્યારે દયાની નજર પડે છે બેલેન્સ પર. એ છે પચીસ લાખ રૂપિયા. એની દાઢ સળકે છે કે બુઢ્ઢા પાસેથી આ રકમ પડાવી લઉં તો…

ઘેરબેઠા સોંઘા ભાવે ઓટીટી માણવાના દિવસો પૂરા થઈ રહ્યા છે કે શું? અને ઓટીટી એટલે વગર જાહેરાતનું, અસ્ખલિત મનોરંજન પીરસતું પ્લેટફોર્મ એ વ્યાખ્યા પણ બદલાઈ રહી છે કે શું? કોવિડ પછી દેશમાં ફેલાયેલા ઓટીટીના પ્રચંડ જુવાળ વખતે ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સે દર્શકોને અંકે કરવા, ખરેખર કહો કે પૈસા ફેંક તમાશા દેખ સુધી જેમને લઈ જઈ શકાય એવા સબસ્ક્રાઇબર્સનો મહાસાગર ઊભો કરવા, જે લલચામણી ઓફર્સ વહાવી હતી એનો પ્રવાહ હવે મંદ પડી રહ્યો છે. એની જગ્યાએ આવી ગયું છે નવું વલણ. એવું જેમાં પૈસા ભરીને મનોરંજન માણનાર સબસ્ક્રાઇબર્સને પણ હડફેટમાં લેવામાં આવી રહ્યા છે. શું છ આ ફેરફારો અને એની કેવીક અસર આપણા ગજવા અને મનોરંજન પર પડવા માંડી છે?

શરૂઆત જરા અલગ મુદ્દા સાથે કરીએ. એક અહેવાલમાં જણાવ્યા મુજબ 2023ના આઈસીસી ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપ વખતે ઓટીટી પર દર્શાવાયેલી જાહેરાતોમાંની 80% જાહેરાતો એવી હતી જે બિનસ્વાસ્થ્યપ્રદ પ્રોડક્ટ્સ વેચનારી હતી. એ જાહેરાતોએ જન્ક ફૂડ, દારુ, તમાકુનાં ઉત્પાદનો વેચવામાં કોઈ કસર બાકી રાખી નહોતી. શરમજનક કે ખેદની વાત એ પણ હતી કે આમાંની અનેક જાહેરાતો સીધી અને નફ્ફટ રીતે બાળકોને ટાર્ગેટ કરતી હતી. એમાં આપણા કહેવાતા સેલિબ્રિટીઝ ચમકતા હતા.

જિગોલો એટલે કોણ? દેહવિક્રય કરતી સ્ત્રીથી વિપરીત જ્યારે પુરુષ એ કામ કરે, એનાથી આજીવિકા રળે, ત્યારે એ પુરુષ જિગોલો કહેવાય. આપણા મનોરંજન વિશ્વમાં જિગોલોને વિષય તરીકે સાંકળતી ફિલ્મો સહિતની કૃતિઓ આ પહેલાં પણ બની છે. ‘રંગીન’ નામની એક તાજી સિરીઝમાં આ પ્રવૃત્તિને કેન્દ્રસ્થાને રાખવામાં આવી છે. શું છે સિરીઝમાં?

નવ એપિસોડ્સવાળી સિરીઝમાં વાત છે નીતિવાન પત્રકાર આદર્શ જોહરી (વિનીત કુમાર સિંઘ)ની. લગ્નનાં થોડાં વરસો પછી, પત્ની નયના (રાજશ્રી દેશપાંડે) અને આદર્શના સંબંધો હવે મીઠાશભર્યા પણ નથી અને હેપનિંગ પણ નથી. એકમેકથી કંટાળેલાં પતિ-પત્ની વચ્ચે તણાવ ત્યારે વધે છે જ્યારે અનાયાસે આદર્શ નયનાને પરયુવક સની (તારુક રૈના) સાથે મોજ કરતી પકડી પાડે છે. એ પછી સંબંધો વધુ તંગ બને છે. નયના ઘર છોડીને પિયર જતી રહે છે. એના ધનાઢ્ય પિતા લાલજી (રાજેશ શર્મા) દીકરીની તરફદારી કરનારા અને જમાઈને નકામો ગણનારા માણસ છે. સંબંધોમાં પડેલી તિરાડનાં કારણો જાણવાને બદલે વિનીત સનીની જેમ જિગોલો બનીને પોતાના પુરુષત્વને સાબિત કરવા મેદાને પડે છે. પછી શું થાય છે એ જણાવે છે ‘રંગીન’.

ખાસ્સી લંબાઈ ધરાવતી રંગીન એક જ મુદ્દાને વારંવાર, જુદી જુદી રીતે ચગળતી વાર્તા છે. કથાના કેન્દ્રસ્થાને ઉપર જણાવેલાં પાત્રો રહે છે. એમની જીવન સાથેની મથામણો, એમના નિર્ણયો અને એની ફળશ્રુતિ વિશેની વાત વિવિધ ટ્રેક્સમાં આવતી રહે છે. આશાસ્પદ શરૂઆત સાથે શરૂ થતી સિરીઝમાં પ્રારંભિત કિસ્સા અને સિનેમેટિક પેશકશ ઉત્કંઠા જગાડે છે. સુદ્રઢ પાત્રો અને સરસ ડિરેક્શન (પ્રાંજલ દુઆ, કોપલ નૈથાણી)ને એની ક્રેડિટ આપવી પડે. સિરીઝની પટકથા (અમીર રીઝવી, અમરદીપ ગસલાન અને મનુ રિશી ચઢ્ઢા) નાટ્યાત્મકતાને સામાન્ય માણસની જીવનની ઘટનાઓ જેવી બનાવી શક્યાં છે. પાત્રોનું વર્તન, એમના સંવાદ (અમરદીપ અને રીઝવી) પણ પરિસ્થિતિને અસરકારક બનાવવામાં સહાયરૂપ બને છે. સમસ્યા જોકે બહુ જલદી આકાર લેવા માંડે છે જ્યારે, આદર્શ, સની અને નયનાનાં પાત્રો એકની એક બાબતમાં ફસાતાં અને જુદા જુદા નિર્ણયો લઈને છટપટિયાં મારતાં દેખાય છે.

આદર્શની સમસ્યા પોતાના પુરુષત્વને સાબિત કરવાની છે. એ માટે એ સિતારા (શીબા ચઢ્ઢા)નું તરણું ઝાલે છે. બુટિક ચલાવતી ફેશનેબલ અને શ્રીમંત સિતારાનો એક બિઝનેસ અમીરજાદી સ્ત્રીઓને પુરુષો સપ્લાય કરવાનો છે. સની પણ એના જ હાથ નીચે કામ કરતો યુવાન છે. સનીને લીધે જ આદર્શ પણ સિતારા સુધી પહોંચે છે. શરૂઆતી આનાકાની અને નાપસંદ છતાં, છેવટે સિતારા આદર્શને પોતાના હાથ નીચે લઈને જિગોલો તરીકે તૈયાર કરે છે. એમાં એની મદદ એની ગ્રાહક કમ દોસ્ત રેણુ (મેઘના મલિક) કરે છે.